De Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming eist een verbod op het omstreden Israëlische spionageprogramma Pegasus. Wereldwijd is misbruik gemaakt van de software, zo bleek uit onthullingen vorig jaar. De afgelopen maanden leidde het tot flink wat politieke ophef.
1.Wat is Pegasus ook alweer?
Pegasus is spionagesoftware ontwikkeld door het Israëlische technologiebedrijf NSO Group. Handig voor opsporingsdiensten die de strijd willen aanbinden met georganiseerde misdaad en terrorisme. Zonder dat de doelwitten het doorhebben, nestelt Pegasus zich in hun smartphones. Daar luistert de spyware mee met gesprekken, krijgt toegang tot telefoongegevens en kan de camera en microfoon bedienen.
Abonnee worden?Dagelijks op de hoogte blijven van de laatste actualiteiten, achtergronden en commentaren van onze redactie? Bekijk ons aanbod en krijg onbeperkt toegang tot alle digitale artikelen en edities van EW.
Bekijk de mogelijkheden voor een (digitaal) abonnement hier
Toenmalig premier Benjamin Netanyahu gebruikte de software van NSO Group als diplomatiek middel. Hij wilde zijn relaties met buitenlandse leiders bevorderen en maakte de weg vrij voor de verkoop aan tal van landen.
2. Waarom is er zoveel ophef?
Volgens Pegasus is de software uitsluitend bedoeld om georganiseerde misdaad en terrorisme aan te pakken. Maar uit onderzoeken vorig jaar bleek dat – veelal autoritaire – regeringen de software inzetten om activisten, journalisten en oppositieleden in de gaten te houden. De Verenigde Naties riepen op te stoppen met het gebruik van Pegasus. En in Amerika werd NSO Group op een zwarte lijst geplaatst.
In het thuisland van de softwaremaker mondde het gebruik van Pegasus de afgelopen weken uit in een politiek schandaal. De Israëlische politie zou de software hebben gebruikt om prominenten te hacken. Volgens de lokale krant Calcalist zouden onder anderen de zoon van oud-premier Benjamin Netanyahu en andere vertrouwelingen van de oud-premier het slachtoffer zijn. Ook een kroongetuige in het corruptieproces tegen Netanyahu zou zijn afgeluisterd. Bondgenoten van Netanyahu grijpen nu hun kans om de corruptiezaak te seponeren.
Lees ook dit artikel op EW Podium: Waarom ik strijd voor de persvrijheid in Hongarije
3. Waar speelt dit nog meer?
De lijst met schandalen is lang. Eind vorig jaar verscheen in Polen bewijs dat regeringspartij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) de Poolse geheime diensten gebruikte om oppositieleden te bespioneren tijdens de verkiezingscampagne van 2019. Ook in Hongarije zou de regering van Viktor Orbán tegenstanders en journalisten in de gaten houden met Pegasus. In India werd Pegasus aangeschaft als onderdeel van een wapendeal, maakte The New York Times eerder dit jaar bekend. Indiase oppositiepartijen zeggen dat het parlement is voorgelogen door de regering van Narendra Modi. Ook uit Finland, en El Salvador kwamen de afgelopen weken nieuwe berichten naar buiten van ongewenste spionage met Pegasus.
4. En hoe zit het in Nederland?
Het kabinet wilde vorig jaar niet zeggen of de Pegasus-software ook door Nederlandse overheidsinstanties wordt of werd gebruikt. Tweede Kamerlid Jasper van Dijk (SP) had hierover om opheldering gevraagd bij de toenmalige ministers Kajsa Ollongren en Sigrid Kaag.
Mogelijk komt hierover binnenkort meer informatie naar buiten. Het Europees Parlement bereidt een onderzoek voor naar het gebruik van Israëlische spyware in de Europese Unie. Aanleiding hiervoor zijn de bewijzen van het afluisteren van oppositieleden in Polen en Hongarije.
De Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming pleitte deze week voor een algeheel verbod op het gebruik van Pegasus. Volgens de waakhond kan het gebruik ervan leiden tot een ‘ongekende mate van opdringerigheid, die zich kan mengen in de meest intieme aspecten van ons dagelijks leven’.