Direct na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne reisde de in Hongarije wonende schrijver Jaap Scholten naar de Oekraïens-Hongaarse grens, waar hij een Oekraïens gezin ophaalde dat hij onderdak biedt. Scholten houdt voor EW een persoonlijk logboek bij over de oorlog in zijn buurland en de geschiedenis van de regio. In deel 2: over de chatgroep Mamas in Europe, waar (jonge) moeders op de vlucht elkaar helpen en advies geven.
Jaap Scholten (1963) is schrijver van fictie en non-fictie (o.a. Kameraad Baron, waar hij de Libris Geschiedenis Prijs voor kreeg). Hij woont sinds 2003 in Oost-Europa en werkt momenteel aan een non-fictie boek over een ménage-à-trois tegen de achtergrond van de drie grote rijken – het Russische, Habsburgse en Ottomaanse Rijk.
Scholten houdt voor EW een persoonlijk logboek bij over de oorlog in Oekraïne en de geschiedenis van de regio.
Wie weet de beste echtscheidingsadvocaat in Odessa?’ behoorde tot 24 februari 2022 tot de meer dramatische vragen in de chatgroep Mamas. Mamas is een Oekraïense chatgroep waar moeders – meest jonge moeders – elkaar helpen en advies geven. De chatgroep heeft bijna 25.000 gebruikers en is in de oorlog het snelste en beste informatiekanaal gebleken om uit te vinden waar raketten inslaan, waar je je naar de schuilkelder moet haasten, waar eten of medicijnen te krijgen zijn. Mamas communiceert veel sneller dan het ministerie van Defensie of andere Oekraïense overheidsinstellingen. De chatgroep loopt ongeveer vijf uur voor op het officiële nieuws.
Toen corona over de wereld kwam, werd er een aparte Mamas over Covid gestart. Nu Poetin de Oekraïense moeders en kinderen het land uit jaagt, is er een aparte Mamas in Europe-chatgroep opgezet. Deze groep heeft nu 1.500 deelnemers en groeit snel. Op Mamas in Europe staan vragen over documenten, waar nog benzine te krijgen is, welke grensposten het snelst zijn, waar je een arts kan vinden in de buurt van Reims.
Lees verder onder de foto
Russische soldaten moeten hun telefoon inleveren
De mobiel speelt in deze oorlog een belangrijke rol. De Russische soldaten die naar Oekraïne worden gestuurd, moeten hun telefoon inleveren, vermoedelijk om te voorkomen dat het thuisfront meekrijgt wat er werkelijk gebeurt. Onder hen veel jonge jongens die niet weten wat te doen zonder mobiel. De Oekraïense soldaten hebben hun mobieltjes gewoon nog wel en filmen hoe ze Russische tanks opblazen, rijen in vodden gehulde Russische krijgsgevangenen afvoeren en andere moreel opvijzelende beelden. De Oekraïense bevolking filmt op grote schaal vijandelijke troepenbewegingen vanuit flats en boerderijen en geeft met pins Russische colonnes aan opdat de Bayraktar (de effectieve Turkse drone) er ter vernietiging op af kan worden gestuurd.
Abonnee worden?Dagelijks op de hoogte blijven van de laatste actualiteiten, achtergronden en commentaren van onze redactie? Bekijk ons aanbod en krijg onbeperkt toegang tot alle digitale artikelen en edities van EW.
Bekijk de mogelijkheden voor een (digitaal) abonnement hier
Door burgers, soldaten en vluchtelingen wordt de mobiel in gelijke mate aan het hart gedrukt – hierdoor weet je wat er gebeurt, waar iedereen is, hoe het met je geliefden gaat. Eva zei me dat het eerste is wat ze elke ochtend doet: kijken of haar broer, vader en andere dierbaren nog leven. De tocht van Kiev tot Lónya kostte vier zenuwslopende dagen, die Eva met grote ogen starend op haar mobiel doorbracht, terwijl Alexey reed en haar moeder de drie jochies rustig hield. Het gezin van Eva en Alexey heeft zich tussen de vallende bommen en ingestorte bruggen door gelaveerd dankzij de Mamas-chatgroep. Ze zijn van punt naar punt gereden, kriskras door de provincies Zhytomyr, Khmelnytskyi, Ternopil, Ibano-Frankivsk en Zakarpattia.
‘Dankzij Mamas begreep ik dat we weg moesten’
‘Ik heb Mamas eerder gebruikt toen we een appartement in Kiev zochten,’ vertelt Eva: ‘Nu heb ik het gebruikt om te weten waar raketten insloegen en welke steden en dorpen we moesten vermijden. Dit had ik niet voorzien. Ik zit er al zes jaar op, sinds de geboorte van Gosha. De eerste nacht van de oorlog, van 24 op 25 februari, heb ik niet geslapen en ben ik non-stop op Mamas geweest. We logeerden toen bij de ouders van Alexey in een buitenwijk van Kiev. Elke paar seconden waren er updates. De moeders in Oekraïne waren net als ik de hele nacht wakker en schreven waar en hoeveel explosies er waren – vele uren voordat het nieuws ermee kwam. Dankzij Mamas begreep ik dat we weg moesten. Om zes uur zijn we opgestaan en hebben gepakt.’
Lees ook de vorige bijdrage uit het persoonlijke logboek van Jaap Scholten: ‘Toen de bommen vielen, nam ik m’n baby’s mee’
Eva’s gezin is op tijd uit Kiev weggekomen en is nu bij ons in een afgelegen dorp in de heuvels van Somogy. Hun drie kleine, wilde jongens – Misha, Gosha en Jenya – stoeien met onze honden, spelen ongeorganiseerd floorhockey (ijshockey zonder ijs) en komen met rode wangen van opwinding en onder de modder af en toe binnen om een koekje of stuk cake te snaaien. Dankzij Mamas is het toekomstig Oekraïense ijshockeyteam in Hongarije terechtgekomen voor trainingskamp.
EW publiceert een selectie van de logboeken van Jaap Scholten. Lees ze hier allemaal.