Wat is ISIS-K precies?

ISIS-K heeft de aanslag bij Moskou opgeëist. Wat is het precies voor organisatie? EW sprak met terreurexpert dr. Amira Jadoon (41).

EW Waar komt ISIS-K vandaan?

Amira Jadoon: ‘ISIS-K is een terroristische organisatie die in 2015 naar voren kwam als officieel onderdeel van het bredere netwerk van Islamitische Staat.

‘De K staat voor Khorasan, een regio in Centraal-Azië die delen van de huidige staten Iran, Afghanistan, Tadzjikistan, Oezbekistan en Turkmenistan omvat.

‘De basis bestond uit overgelopen leden van de Pakistaanse en Afghaanse Taliban en voormalige leden van Al Qaida, met als doel een kalifaat te vestigen in de historisch belangrijke regio Khorasan.

‘In het Westen wordt ISIS-K wellicht niet zo algemeen erkend vanwege de primaire focus op regionale agressie. De westerse media geven altijd prioriteit aan directe bedreigingen tegen westerse landen.

‘Maar wanneer ISIS-K grote aanvallen orkestreert waarbij westerse doelen betrokken zijn – zoals de aanval op de luchthaven van Kabul in 2021 die resulteerde in de dood van Amerikaanse militairen – is er wel een piek in de mondiale aandacht.’

EW Wat is de motivatie van ISIS-K en wat is het verschil tussen IS en ISIS-K?

Jadoon: ‘ISIS-K deelt de bredere doelstellingen van IS en onderschrijft ook de extreem-islamistische doelstellingen en ideologie.

‘ISIS-K kiest altijd voor brute tactieken en steunt als zodanig de oprichting van een mondiaal kalifaat. ISIS-K richt zich op staatsdoelen en civiele doelen, en zet tegelijk aan tot sektarische oorlogvoering.

‘Maar ISIS-K heeft tot nu toe haar focus speciaal op Zuid- en Centraal-Azië gericht en de strategie en tactiek worden gevormd door lokale politieke ontwikkelingen. De organisatie rekruteert lokaal mensen voor haar jihad en werkt samen met gelijkgestemde militante facties in de regio.

‘ISIS-K heeft al een meertalige propagandacampagne in Zuid- en Centraal-Azië gelanceerd via haar eigen mediatak Al-Azaim en andere niet-officiële kanalen. Ze vermengt op bekwame wijze lokale politieke en sociaal-economische onrust en ontevredenheid met het overkoepelende mondiale jihadistische verhaal van ISIS, waardoor een bijzondere mix ontstaat.

‘IS, grotendeels in Irak en Syrië gevestigd, gebruikt veel vaker mondiale bondgenoten om haar macht verder weg van huis te tonen.’

EW Waarom heeft ISIS-K het zo gemunt op Rusland?

Jadoon: ‘De recente aanval in Rusland, opgeëist door Islamitische Staat, kan uiteindelijk worden toegeschreven aan Centraal-Aziatische IS-agenten of aan ISIS-Khorasan zelf. Dat weten we nog niet zeker.

‘Dit incident sluit aan bij de consistente strategie van ISIS-K om de confrontatie aan te gaan met autoriteiten die als repressief of seculier worden beschouwd, waarbij ISIS-K zichzelf opwerpt als de belangrijkste verdediger van moslims tegen staatsrepressie.

‘Nu de vijand van ISIS-K, de Taliban, aan de macht is gekomen in Afghanistan, heeft ISIS-K haar agressie al uitgebreid naar een breder pallet van staten zoals Iran en Rusland.

‘Deze aanval dient meerdere strategische doelen voor ISIS-K en ISIS in bredere zin. In de eerste plaats versterkt het haar imago als een effectieve strijdmacht tegen staatsonderdrukking en verleent het geloofwaardigheid aan haar extreme retoriek.

‘Het aanvallen van belangrijke wereldmachten vergroot ook de rekrutering en de financiële middelen die ze krijgt.

‘Maar ook het vermogen van ISIS-K om partnerschappen met andere militante facties op te bouwen. Cruciaal is dat dergelijke acties tegen Rusland het doel van ISIS-K helpen om haar missie te globaliseren, een streven dat na de machtsovername door de Taliban is geïntensiveerd.

‘De aandacht van Rusland voor de sektarische conflicten in het Midden-Oosten, zijn historische betrokkenheid bij regionale conflicten – de steun in Syrië in de strijd tegen IS – en de Russische pogingen om in contact te komen met de Taliban, de belangrijkste tegenstander van ISIS-K, voegen voldoende symboliek toe aan deze aanval in Moskou. Het vergroot echt de aantrekkingskracht van ISIS-K bij bepaalde groeperingen.’

EW Er wordt nu gezegd dat de aanslagplegers uit Tadzjikistan komen. Wat hebben de daders mogelijk te vereffenen met Rusland?

Jadoon: ‘Tadzjiekse militanten richten zich om uiteenlopende redenen op Rusland. Het internationale beleid van Rusland, en vooral de militaire acties in Syrië, hebben tot onvrede geleid, waardoor Rusland binnen bepaalde moslimgemeenschappen als tegenstander wordt gezien.

‘De perceptie van de Russische onderdrukking van moslims, inclusief haar acties in de Kaukasus en Centraal-Azië, zou Tadzjiekse militanten ook tot actie kunnen aanzetten.

‘Deze militanten vinden een gemeenschappelijke zaak in de bredere doelstellingen van ISIS-K, en zullen aanvallen op Rusland zien als een reactie op de nauwe militaire alliantie van hun eigen regering met Moskou, vooral als ze geloven dat deze relatie lokale islamitische bewegingen negeert of onderdrukt.

‘Daarom kunnen aanvallen op Rusland door Tadzjiekse militanten niet alleen worden gezien als in lijn met de bredere regionale ambities van ISIS-K, maar ook als een uiting van binnenlandse onvrede.’

EW Wat kan het Westen doen tegen ISIS-K?

Jadoon: ‘Om groepen als ISIS-K te weerstaan, kan het Westen regionale samenwerking op het gebied van terrorismebestrijding en het delen van inlichtingen bevorderen.

‘Dat is essentieel voor het voorkomen van dit soort dreigingen en het ontmantelen van terreurnetwerken. Strategische communicatie is ook van cruciaal belang; door extremistische verhalen te ondermijnen en alternatieven te bevorderen, is het mogelijk de aantrekkingskracht van radicale ideologieën te verzwakken.

‘Bovendien zijn het nauwlettend monitoren en ingrijpen op digitale platforms van cruciaal belang, gezien het gebruik van sociale media door ISIS-K om individuen te rekruteren en te radicaliseren.

‘Een ander belangrijk aspect is zorgen dat individuen, en vooral de kwetsbare burgerbevolking, mediawise worden, zodat ze online-inhoud kritisch kunnen beoordelen.

‘Deze veelzijdige aanpak, die zowel preventieve als proactieve maatregelen omvat, is van groot belang voor het Westen bij zijn voortdurende inspanningen om de dreiging van mondiaal terrorisme te bestrijden.’