Zwitserland betaalt de prijs voor Trumps harde handelspolitiek: 39 procent invoerrechten, pijn voor industrie en druk op de relatie met de Europese Unie.
1. Sinds een maand zucht Zwitserland onder Amerikaanse invoerrechten van 39 procent. Waar komt dat tarief vandaan?
De Europese Unie heeft met 15 procent beter onderhandeld dan de Zwitsers. Gedegen en langzaam, dat is de Zwitserse methode. Maar die past niet bij de stijl van president Trump, die liever uit de heup schiet. Toen de Zwitsers niet op tijd met forse concessies kwamen, zoals de EU, stelde een boze Trump het straftarief van 39 procent in.
Een telefoongesprek van de Zwitserse president Karin Keller-Sutter met Trump werkte averechts. Haar delegatie kreeg tijdens het gesprek een sms dat de president beter kon ophangen, om erger te voorkomen. De ontreddering van de Zwitsers was groot. Ze hadden eenzelfde behandeling verwacht als de EU.
2. Hadden ze daar reden toe, of was het naïviteit?
Met 0 procent invoerrechten ligt geen markt zo open voor industriegoederen als de Zwitserse. De Zwitsers dachten dat het in 2024 ingevoerde nultarief al een belangrijke tegemoetkoming was.
Maar Trump lijkt meer geïnteresseerd in het verlagen van de medicijnprijzen voor de Amerikaanse markt, waar Zwitserse farmareuzen als Novartis en Roche veel geld verdienen. Ze hebben er al grote vestigingen, zoals in de buurt van Boston. Zo zorgt het kleine Zwitserland voor een half miljoen hoogwaardige arbeidsplaatsen in de Verenigde Staten. Maar ook daarvan is Trump niet onder de indruk: Big Pharma hangen nog hogere importtarieven boven het hoofd.
Om de druk op de ketel te houden, laat Trump de Zwitserse machine-industrie, chocoladeproducenten en horlogemakers alvast bloeden.
3. Wat betekent dit voor de Zwitserse economie?
Na de aanvankelijke schok lijkt de schade mee te vallen, met een geschatte daling van 0,6 tot 1 procent van het nationaal inkomen. Slechts 10 procent van de export gaat naar de Verenigde Staten. De klappen door de financiële crisis van 2008 en corona in 2020 waren veel groter.
Omdat de heffingen leiden tot minder export, en daarmee tot minder werk, stelde de regering voor komende twee jaar een recht op arbeidstijdverkorting in. Maar de combinatie van het relatief gunstige tarief voor zowel de EU als China en het hoge Zwitserse tarief is voor de middellange termijn nog niet doorberekend. Zwitserland onderhandelt druk door om de 39 procent naar beneden te krijgen.
4. Drijft dit Zwitserland in de armen van de EU, zijn belangrijkste handelspartner?
Commentatoren menen dat Zwitserland er goed aan doet snel het nieuwe raamverdrag te tekenen, dat de wederzijdse markttoegang met de EU opnieuw vastlegt. Maar toestemming van de Zwitsers bevolking is verre van zeker. Naast een referendum daarover komen ook nog diverse volksinitiatieven in stemming die indruisen tegen toenadering tot de EU.
Het zogenoemde duurzaamheidsinitiatief, dat het aantal buitenlanders wil inperken, en het neutraliteitsinitiatief – beide uit de koker van de SVP, de Zwitserse Volkspartij – zijn niet bepaald signalen van Zwitserse openheid. Tot nu toe blinkt Zwitserland niet uit in solidariteitsbetuigingen aan de EU.
5. Wat nu?
Wat betreft de Amerikaanse handelstarieven zijn alle ogen gericht op Bazel, thuishaven van de chemisch-farmaceutische industrie. De Zwitserse minister van Economische Zaken, de herenboer Guy Parmelin, ligt goed bij Trumps entourage. Maar een charme-offensief à la Mark Rutte ligt zo ver van de Zwitserse volksaard, dat aangepaste handelstarieven nog wel even op zich laten wachten. Als die er al komen.