Via een 28-puntenplan wil de Amerikaanse president Donald Trump een einde maken aan de oorlog in Oekraïne, maar bij Europa en Oekraïne valt dat plan slecht.
Volgens het plan zou Oekraïne zware concessies moeten doen. Zo moet het leger, dat nu uit 800.000 tot 850.000 militairen bestaat, worden ingeperkt tot 600.000 man. Daarnaast moet Oekraïne de volledige Donbas – de oostelijke provincies Loehansk en Donetsk – afstaan. Ook moet Oekraïne in de Grondwet vastleggen dat Oekraïne geen lid mag worden van de NAVO.
Op donderdag 20 november kwam een Amerikaanse legerdelegatie naar Kyiv om over het plan te praten. De Oekraïense president Volodymyr Zelensky liet weten ‘bereid te zijn om aan een overeenkomst te werken’ met Trump. In hoeverre dat voor dit plan opgaat, zal nog moeten blijken.
Kritiek op Amerikaans voorstel ten koste van Oekraïne
In het plan is een prominente rol weggelegd voor de Verenigde Staten. Die krijgen indirect een gedeelte van het Russische bevroren vermogen.
Ook zou Trump als voorzitter van een vredesraad de vrede moeten bewaken. Eenzelfde idee staat in zijn twintigpuntenplan voor vrede in Gaza.
De Financial Times meldt dat ervaren Europese ambtenaren en diplomaten teleurgesteld reageren. Ze noemen het voorstel onder meer een ‘capitulatie voor Rusland’.
Lees hieronder de volledige tekst van Trumps 28-puntenplan:
- De soevereiniteit van Oekraïne wordt bevestigd.
- Rusland, Oekraïne en Europa sluiten een alomvattend niet-aanvalsverdrag. Alle onduidelijkheden van de afgelopen dertig jaar worden daarmee als afgehandeld beschouwd.
- Verwacht wordt dat Rusland geen buurlanden zal binnenvallen en dat de NAVO niet verder zal uitbreiden.
- Onder bemiddeling van de Verenigde Staten volgt een dialoog tussen Rusland en de NAVO om veiligheidskwesties op te lossen, spanningen te verminderen en voorwaarden te scheppen voor de-escalatie om de mondiale veiligheid te verzekeren en het vergroten van samenwerking en toekomstige economische ontwikkeling.
- Oekraïne krijgt betrouwbare veiligheidsgaranties.
- De omvang van de Oekraïense strijdkrachten wordt beperkt tot 600.000 militairen.
- Oekraïne legt in de grondwet vast dat het geen NAVO-lid wordt; de NAVO neemt op in haar statuten dat Oekraïne in de toekomst niet zal toetreden.
- De NAVO stationeert geen troepen op Oekraïens grondgebied.
- Europese gevechtsvliegtuigen worden gestationeerd in Polen.
- De Verenigde Staten garanderen:
a. De Verenigde Staten ontvangen compensatie voor het bieden van deze garantie.
b. Valt Oekraïne Rusland binnen, dan vervalt de garantie.
c. Valt Rusland Oekraïne binnen, dan volgt naast een gecoördineerde militaire reactie ook een volledige terugkeer van alle mondiale sancties; erkenning van nieuwe territoria en alle andere onderdelen van de deal worden ingetrokken.
d. Lanceert Oekraïne zonder aanleiding een raket op Moskou of Sint-Petersburg, dan vervalt de garantie. - Oekraïne komt in aanmerking voor EU-lidmaatschap en krijgt in de tussentijd tijdelijke, voordelige toegang tot de Europese markt.
- Er komt een omvangrijk internationaal pakket voor de wederopbouw van Oekraïne, waaronder:
a. Een Oekraïne-ontwikkelingsfonds voor investeringen in snelgroeiende sectoren, zoals technologie, datacenters en kunstmatige intelligentie.
b. Amerikaans-Oekraïense samenwerking voor de wederopbouw, ontwikkeling en modernisering van de Oekraïense gasinfrastructuur.
c. Gezamenlijke inspanningen om door oorlog getroffen gebieden te herstellen en steden en woongebieden te moderniseren.
d. Ontwikkeling van infrastructuur.
e. Winning van mineralen en natuurlijke hulpbronnen.
f. Een speciaal financieringspakket van de Wereldbank om deze plannen te versnellen. - Rusland wordt opnieuw geïntegreerd in de wereldeconomie:
a. Het opheffen van sacties wordt gefaseerd en per geval besproken.
b. De Verenigde Staten gaan een langlopend economisch samenwerkingsakkoord aan voor gezamenlijke ontwikkeling op het gebied van energie, grondstoffen, infrastructuur, AI, datacenters en projecten rond zeldzame aardmetalen in het Arctisch gebied.
c. Rusland wordt opnieuw uitgenodigd om toe te treden tot de G8. - Bevroren tegoeden worden als volgt ingezet:
a. 100 miljard dollar aan Russische tegoeden gaat naar door de Verenigde Staten geleide investeringen in de wederopbouw van Oekraïne.
b. De Verenigde Staten ontvangen 50 procent van de opbrengsten. Europa voegt nog eens 100 miljard dollar toe. Het restant van de bevroren tegoeden in Europa gaat naar een afzonderlijk Amerikaans-Russisch investeringsfonds voor gezamenlijke projecten, bedoeld om de onderlinge banden te versterken en toekomstige conflicten te ontmoedigen. - Er komt een Amerikaans-Russische werkgroep voor veiligheidskwesties die toeziet op naleving van alle onderdelen van het akkoord.
- Rusland verankert in nationale wetgeving dat het een beleid van niet-agressie tegenover Europa en Oekraïne voert.
- De Verenigde Staten en Rusland verlengen de geldigheid van verdragen over non-proliferatie en beperking van kernwapens, waaronder het START I-verdrag.
- Oekraïne bevestigt zijn status als niet-kernwapenstaat overeenkomstig het Non-proliferatieverdrag.
- De kerncentrale van Zaporizja wordt opnieuw in werking gesteld onder toezicht van het Internationaal Atoomagentschap, en de opgewekte elektriciteit wordt gelijk verdeeld tussen Rusland en Oekraïne (50-50).
- Beide landen voeren onderwijsprogramma’s in die begrip en tolerantie moeten bevorderen en racisme en vooroordelen moeten tegengaan:
a. Oekraïne neemt EU-regels inzake religieuze tolerantie en bescherming van taalminderheden over.
b. Beide landen schaffen discriminerende maatregelen af en garanderen rechten voor Oekraïense en Russische media en onderwijsinstellingen.
c. Alle nazi-ideologie en daarmee samenhangende activiteiten worden verworpen en verboden. - Territoria:
a. De Krim, Loehansk en Donetsk worden de facto als Russisch erkend, ook door de Verenigde Staten.
b. Cherson en Zaporizja worden bevroren langs de huidige contactlijn, wat neerkomt op de facto erkenning van die lijn.
c. Rusland staat andere overeengekomen gebieden buiten de vijf regio’s af.
d. Oekraïense troepen trekken zich terug uit het deel van de oblast Donetsk dat zij momenteel controleren; dit gebied wordt een neutrale gedemilitariseerde bufferzone, internationaal erkend als Russisch grondgebied. Russische troepen betreden deze zone niet. - Rusland en Oekraïne zeggen toe de nieuwe territoriale afspraken niet met geweld te wijzigen. Veiligheidsgaranties vervallen bij schending van die afspraak.
- Rusland belemmert Oekraïne niet bij commercieel gebruik van de Dnjepr; er komen afspraken over vrije graanexport via de Zwarte Zee.
- Een humanitaire commissie behandelt resterende kwesties:
a. Uitwisseling van alle gevangenen en lichamen op basis van ‘allen voor allen’.
b. Terugkeer van alle burgerlijke gevangenen en gijzelaars, inclusief kinderen.
c. Een programma voor gezinshereniging.
d. Maatregelen ter verlichting van het leed van slachtoffers van het conflict. - Oekraïne houdt binnen honderd dagen verkiezingen.
- Alle betrokken partijen krijgen volledige amnestie voor hun handelen tijdens de oorlog en zien af van toekomstige claims of klachten.
- Het akkoord is juridisch bindend. De uitvoering wordt bewaakt en gewaarborgd door de Vredesraad, onder voorzitterschap van president Donald J. Trump. Overtredingen leiden tot sancties.
- Zodra alle partijen het memorandum ondertekenen, treedt een onmiddellijk staakt-het-vuren in werking nadat beide zijden zich hebben teruggetrokken naar de afgesproken posities.