Dit wil Trump met Gaza
Donald Trump wil de Palestijnen in Gaza overplaatsen naar omliggende landen als Jordanië en Egypte. Dat zei hij dinsdag 4 februari tijdens een persconferentie met de Israëlische premier Benjamin Netanyahu in het Witte Huis.
Omdat het gebied na vijftien maanden oorlog onleefbaar is geworden, kunnen de Gazanen volgens de Amerikaanse president maar beter vertrekken.
‘De Verenigde Staten zullen de Gazastrook overnemen en wij zullen er ook een taak uitvoeren,’ zei Trump tegen verslaggevers. ‘Wij zullen het bezitten en verantwoordelijk zijn voor het ontmantelen van alle gevaarlijke onontplofte bommen en andere wapens op de locatie.’
En: ‘We ontwikkelen het, creëren duizenden en duizenden banen en het zal iets zijn waarop het hele Midden-Oosten trots kan zijn. (…) Gaza kan de Rivièra van het Midden-Oosten worden.’
Daar zouden tal van volkeren, waaronder ook de Palestijnen, kunnen wonen, denkt Trump.
Aanvankelijk leek de president aan te sturen op een permanente ‘herplaatsing’ van de Gazanen, maar later meldde het Witte Huis dat het zou gaan om een tijdelijk vertrek. In Trumps ogen is het eerste scenario voor de Gazanen aantrekkelijker dan een terugkeer naar het grotendeels verwoeste Gaza.
EW's visie: Trumps plan lijkt kansloos, maar decennia onderhandelen leverde ook niks op
Redacteur Buitenland Matthijs van Schie‘Het is tijd om iets anders te doen, anders eindigt het weer zoals het al honderd jaar gaat,’ zei Trump. Zoals zo vaak bij zijn voorstellen is ook het plan om de Palestijnen onder te brengen buiten de verwoeste Gazastrook een breuk met de internationale consensus over dit conflict. De meeste regeringsleiders en mondiale organisaties noemen de verplaatsing van een kleine twee miljoen Palestijnen uit Gaza onacceptabel en in strijd met de internationale rechtsorde.
De scepsis is logisch, ook omdat Trump geen concreet plan presenteerde voor hoe hij die ‘hervestiging’ voor elkaar wil krijgen. Zijn pleidooi dat omliggende landen de Palestijnen onderdak moeten bieden, wordt resoluut afgewezen in de regio. Daarmee lijkt Trumps plan bij voorbaat kansloos. Maar dat neemt niet weg dat zijn observatie klopt dat er al bijna een eeuw geen schot in de zaak zit.
Geschiedenis Israëlisch-Palestijnse conflict
De geschiedenis van het Israëlisch-Palestijnse conflict is ingewikkeld. Al sinds de jaren dertig van de vorige eeuw wordt onderhandeld over een oplossing waarmee zowel Joden als Arabieren kunnen leven. Plannen voor de verdeling van het Mandaatgebied Palestina van de Britse commissie-Peel (1937) en de Verenigde Naties (1947, wat een jaar later leidde tot de oprichting van de staat Israël, die direct erna werd binnengevallen door de omliggende landen) werden door de Arabieren afgewezen.
In de decennia die volgden, werd veelvuldig zonder succes onderhandeld over een tweestatenoplossing, waarbij werd aangestuurd op een Palestijnse staat op de Westelijke Jordaanoever en in Gaza.
7 oktober: triest dieptepunt van twintig jaar militaire dictatuur
Nadat Israël in 2005 Gaza had verlaten, kregen de Palestijnen daar de mogelijkheid tot een eigen ‘staatje’ met zelfbestuur. Al snel verkozen ze terreurorganisatie Hamas tot leidinggevende macht. Die verrijkte vooral zichzelf, onderdrukte burgers en stelde de hele maatschappij in dienst van de gewapende strijd tegen Israël. De oorlog die Hamas op 7 oktober 2023 begon, vormt vooralsnog het trieste dieptepunt van bijna twintig jaar militaire dictatuur.
Vijftien maanden en tienduizenden doden verder, is die nu in elk geval voorlopig ten einde met een driedelige staakt-het-vuren-deal. Fase één, de uitruil van tientallen Israëlische gijzelaars tegen honderden Palestijnse gevangenen en een tijdelijke gevechtspauze, verloopt tot nu toe redelijk soepel.
Deze week is ook het onderhandelen begonnen over fase twee, de terugkeer van alle nog levende gijzelaars en een permanent einde aan de oorlog in Gaza.
Dat laatste lijkt een utopie, omdat Israël erop blijft hameren dat Hamas moet verdwijnen om überhaupt te kunnen nadenken over de toekomst van Gaza. Maar dat lijkt alleen te kunnen worden bereikt met een hervatting van de oorlog, wat buiten de rechterflank in de Israëlische politiek niemand wil.
‘Rivièra-plan’
Mogelijk denkt Trump – die met zijn ambitie om vredestichter te worden in het Midden-Oosten nieuw geweld in Gaza niet kan gebruiken – dat hij Netanyahu met zijn ‘Rivièra-plan’ kan weerhouden van het hervatten van de militaire operaties.
Trumps idee om de Gazastrook tijdelijk te ontruimen, volledig schoon te vegen en te herbouwen, moet in zijn ogen zorgen voor een schone lei na jaren van oorlogen en vruchteloze onderhandelingen die hebben geleid tot een uitzichtloze situatie.
Zeker als omliggende landen als Egypte en Jordanië tijdelijk onderdak zouden bieden aan de circa twee miljoen inwoners, en de Golfstaten, die geld in overvloed hebben, de benodigde miljarden zouden investeren in nieuwe woningen en infrastructuur.
Maar juist daar wringt de schoen. Egypte en Jordanië zitten niet te wachten op de komst van honderdduizenden Palestijnse vluchtelingen. En de Arabische landen weigeren sowieso elke medewerking zolang Trump geen garantie geeft dat er een zelfstandige Palestijnse staat komt. Die is ver weg, gezien de sentimenten onder zowel Palestijnen als Israëliërs over de tweestatenoplossing (lees daarover meer onder ‘Verdere verdieping’).
Zo lijkt het onconventionele plan al bij voorbaat kansloos. Al valt niet uit te sluiten dat Trumps verregaande uitspraken vooral zijn bedoeld om de landen in de regio in beweging te brengen.
Met de Abraham-akkoorden tussen Israël en diverse landen in de regio (2019) en het recente staakt-het-vuren, waaraan ook Joe Bidens regering bijdroeg, bewees de Amerikaanse president al dat hij in staat is onwaarschijnlijke deals te sluiten. Maar een deal over dit Gaza-plan lijkt zelfs voor Trump te onwaarschijnlijk.
Weinig steun in het buitenland
Het plan van Trump zet kwaad bloed bij regeringsleiders van vrijwel alle landen. ‘Voor Nederland staat buiten kijf: Gaza is van de Palestijnen,’ schrijft minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp (NSC) in een verklaring. Hij benadrukt dat het kabinet voorstander is en blijft van een tweestatenoplossing. Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en veel andere Europese landen denken er hetzelfde over.
In de Arabische wereld is de verontwaardiging groot. Turkije noemt Trumps plan ‘onacceptabel, verkeerd en absurd’. Saudi-Arabië wijst ‘elke poging om Palestijnen van hun land te verdrijven’ af en is van mening dat dit ‘de stabiliteit in de regio en het vreedzaam samenleven ondermijnt’.
António Guterres, secretaris-generaal van de Verenigde Naties, zegt dat het plan neerkomt op etnische zuivering en dat het de stichting van een Palestijnse staat in de toekomst onmogelijk maakt.
Vanzelfsprekend is ook Hamas fel tegen. ‘Ideeën als deze kunnen de regio in brand zetten,’ zei een woordvoerder van de terreurgroep tegen persbureau Reuters.
Israël én Geert Wilders enthousiast
Israël is juist wel enthousiast. Netanyahu prees in het Witte Huis dat Trump out of the box denkt en bereid is ‘conventioneel denken te doorbreken’. Volgens de Israëlische premier zou het plan ‘de geschiedenis kunnen veranderen. En het is de moeite waard dit pad te volgen’.
In Nederland bestaat ook steun voor Trumps plan. Geert Wilders schreef dinsdag op X dat de Amerikaanse president gelijk heeft en herhaalde zijn bewering dat Jordanië Palestina zou zijn (lees daarover meer onder ‘Verdere verdieping’). Sinds de oorlog in Gaza uitbrak, deed hij deze uitspraak, die ook in het PVV-verkiezingsprogramma stond, al twee keer. Dat leidde destijds tot diplomatieke ruzie met Jordanië.
Very true @realDonaldTrump!
As I always said:
Jordan = Palestine.
Let Palestinians move to Jordan. Gaza-problem solved! https://t.co/WgZSPtxwvj pic.twitter.com/Ge6edGPZbF
— Geert Wilders (@geertwilderspvv) February 4, 2025
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Financial Times noemt plan ‘gevaarlijk’ en ‘nieuwe catastrofe voor Palestijnen’
In buitenlandse media is het gros van de reacties ook sceptisch of verontwaardigd. De Financial Times spreekt van een ‘gevaarlijk plan’, dat kan zorgen voor een ‘nieuwe catastrofe voor de Palestijnen’. Het zou ‘Washingtons Arabische bondgenoten, Europese partners en het globale Zuiden woest maken’ en de ‘toch al aangetaste geloofwaardigheid van Amerika verder doen kelderen’.
Ook zou Trump met de ‘permanente gedwongen hervestiging’ van twee miljoen inwoners van Gaza de inzet riskeren van Amerikaanse troepen in het Midden-Oosten, schrijft de FT. Trump voerde juist campagne met de belofte om dat niet te doen.
Over het plan bestaan dan ook grote twijfels bij delen van Trumps achterban, meldt The Wall Street Journal. Prominente Republikeinen als Senator Lindsey Graham en MAGA-ideologen als Steve Bannon vrezen dat de president de Amerikaanse belangen bruuskeert.
Wall Street Journal prijst Trumps plan om ‘Palestijnen te bevrijden’
Toch is in de WSJ ook een positief geluid te horen over ‘het plan om de Palestijnen te bevrijden uit Gaza’. In een redactioneel commentaar staat dat Trump eindelijk een einde durft te maken aan de status quo die Gazanen ‘eeuwigdurend tot vluchteling maakt in een eindeloze oorlog tegen Israël’.
Naast Hamas is dat volgens de Amerikaanse krant de schuld van buurland Egypte, dat de grens met Gaza al decennia hermetisch gesloten houdt, en van UNRWA, de VN-vluchtelingenorganisatie voor de Palestijnen. ‘Het schandaal is niet dat ontheemde Palestijnen nu vrijwillig uit Gaza zouden kunnen worden “overgeplaatst”, het is dat ze werden gedwongen om daar te blijven – als schilden van Hamas tijdens de oorlog en tussen de puinhopen in de nasleep ervan.’
Hamas blijft populair, tweestatenoplossing niet
Van toenadering tussen de Palestijnen en Israël lijkt voorlopig geen sprake. Israël peinst er niet over om een Palestijnse staat te accepteren zolang Hamas er het bewind voert, maar recente opiniepeilingen van het Palestinian Center for Policy and Survey Research (PCPSR) tonen aan dat Hamas zowel op de Westelijke Jordaanoever als in Gaza veel populairder is dan de Palestijnse Autoriteit. Ook als die zou worden hervormd en de corrupte leider Mahmoud Abbas zou vertrekken.
Voor de tweestatenoplossing gloort ook weinig hoop. Een onderzoek van het gezaghebbende Amerikaanse onderzoeksbureau Gallup wees dit najaar uit dat zowel Israëliërs als Palestijnen er weinig in zien. Zowel in Israël als de Palestijnse gebieden gelooft bijna tweederde van de ondervraagden niet in een tweestatenoplossing, tegenover ruim een kwart dat daar wel perspectief in ziet.
Tweestatenoplossing? Deze voorstellen voor Palestijnse staat sneuvelden al