De wereld keek ruim een week vol spanning uit naar de top tussen de Amerikaanse en de Russische president in Alaska. Maar de ontmoeting werd een anticlimax zonder doelpunten.
Geen gezamenlijke werklunch, geen vragen van de pers. En vooral: geen uitzicht op een wapenstilstand in Oekraïne. Na iets meer dan 3 uur bijeen te zijn geweest, stapten Donald Trump en Vladimir Poetin weer in hun regeringsvliegtuigen, de rest van de wereld vooral achterlatend met vraagtekens.
Zo’n staakt-het-vuren, en vervolgens onderhandelingen en een vredesovereenkomst tussen Kyiv en Moskou, was de Amerikaanse inzet van de top, die ook visueel in het teken stond stond van pursuing peace, streven naar vrede.
Meningsverschil over één belangrijk thema
De twee bleven uitermate vaag over wat er was besproken. Trump had het over ‘overeenstemming’ over niet nader genoemde punten, Poetin zei dat de twee leiders van de grootste atoommachten tot ‘begrip’ waren gekomen.
Maar waarover? Vragen van verslaggevers werden niet beantwoord – atypisch voor Trump, die er altijd genoegen in schept om tegen journalisten op te scheppen over zijn successen, zijn deals.
‘Over de meeste punten zijn we het eens, maar we zijn er nog niet,’ zei Trump. Hij voegde daaraan toe dat over één belangrijk thema de meningen verschilden. Het staakt-het-vuren?
Poetin zei wel dat ‘we op deze weg kunnen komen tot een einde van het conflict in Oekraïne, en hoe eerder hoe beter’. Maar hij gaf geen details.
Trump zei later tegen Fox News dat het nu aan de Oekraïense president Volodymyr Zelensky is om een staakt-het-vuren te bewerkstelligen: ‘Sluit de deal’.
Trump belde NAVO-leiders en Zelensky
Wellicht komt er de komende dagen meer naar buiten over wat in Alaska is besproken. Na afloop van de top belde Trump de belangrijkste collega-NAVO-leiders, EU-kopstuk Ursula von der Leyen en Zelensky om ze te briefen.
Trump moet op meer hebben gehoopt. Dit vage gedoe is precies het ‘resultaat’ waarmee hij niet blij zou zijn, zo vertelde hij eerder vrijdag aan verslaggevers.
Maar zijn dreigementen over ‘ernstige gevolgen’ als de ontmoeting zou eindigen zonder een wapenstilstand, bleken loos. Ook is niets meer vernomen over secundaire sancties tegen landen die Russische olie kopen.
Toch ook opluchting in Europa en Oekraïne
Is het rampzalig dat er geen afspraken zijn gemaakt die kunnen leiden tot een eind aan de al drieënhalf jaar durende oorlog in Oekraïne? Wel voor de rekruten die aan beide zijden vechten en dagelijks de dood in de ogen kijken. Ook voor veel Oekraïners, of ze nou in eigen land zijn of elders in Europa als vluchteling. Zij verlangen uiteraard hevig terug naar hun oude leven.
Maar er zal in Europa en Oekraïne ook enige opluchting zijn. De angst was dat Trump zou toegeven aan de brede territoriale eisen van de Russische president. Zelensky zou dan zijn gedwongen om te kiezen tussen het opgeven van meer dan 20 procent van zijn land of het afwijzen van een vredesakkoord.
Zelensky zal een gifbeker moeten leegdrinken
Maar hoelang blijft Trump standvastig? Ooit zal Zelensky een gifbeker moeten leegdrinken. De manier waarop Trump over oorlogsmisdadiger Poetin sprak en de bal nadrukkelijk bij Zelensky legde, doet daarbij nog steeds het ergste vrezen.
‘Ik heb altijd een fantastische relatie gehad met president Poetin, met Vladimir,’ benadrukte hij weer eens. Trump zei dat ze ‘er nog niet waren’, maar sprak wel over een nieuwe ontmoeting binnenkort, met Zelensky erbij. Poetin stelde daarop voor dat Trump naar Moskou zou komen.
‘Wij zijn nummer 1, en zij zijn nummer 2’
‘De ontmoeting [in Alaska] was een 10, in die zin dat we het uitstekend met elkaar konden vinden,’ zei Trump achteraf tegen Fox. ‘Wij zijn nummer 1 en zij zijn nummer 2 in de wereld,’ zei hij, voor het gemak de economieën van China en de Europese Unie over het hoofd ziend.
Poetin lijkt de grote winnaar van de top-zonder-climax. De Amerikanen ontvingen de oorlogshitser die tienduizenden een zinloze dood heeft ingejaagd alsof hij een gerespecteerd wereldleider is, met rode loper en al. Hij mocht meerijden in de limousine van Trump voor de korte rit naar hun ontmoetingsplaats op de basis.
In het interview met Fox begon Trump ongevraagd meteen over de Russische zeldzame aardmaterialen en de grote voorraden olie en gas van het immense land. Dat wijst erop dat Poetin in Alaska Trump weer eens heeft gewezen op de grote voordelen van economische samenwerking tussen de buurlanden (de keuze voor Alaska versterkte natuurlijk al het burengevoel), iets wat Europa op voorhand vreesde.
Geen oorlog als Trump in 2022 president was geweest?
Bij de verklaringen tegenover de pers na hun ontmoeting gaf Trump Poetin, die dus niets had toegegeven, ook gelegenheid om als eerste te spreken. Normaal is dat het prerogatief van de gastheer.
Poetin durfde daarin met droge ogen te beweren dat er geen oorlog in Oekraïne zou zijn als Trump in 2022 president was geweest, iets wat The Donald zelf ook zegt.
Het doet je afvragen waarom de Russische president dan, nu Trump wel president is, doodleuk doorgaat met zijn niets en niemand ontziende vernietigingsoorlog.