Waar blijft toch die Europese olie- en gasboycot van Rusland?

Het toverwoord van de week in Brussel is ‘sancties’. Woensdag 17 september kondigde de Estse buitenlandchef Kaja Kallas een pakket sancties tegen Israël aan.

De maatregelen – waarmee een gekwalificeerde meerderheid van de lidstaten nog moet instemmen – betreffen onder meer het opleggen van invoerrechten op ongeveer 5,8 miljard euro aan geïmporteerde goederen uit Israël. Bijna twee jaar na ‘7 oktober’ is dit het eerste ‘pakket’ voor Israël.

Negentiende sanctiepakket

Maar die andere nieuwe sancties, tegen Rusland, zijn voorlopig vooral onderwerp van speculatie. Ze werden woensdag verwacht, maar het is de vraag of ze deze week überhaupt nog worden aangekondigd.

Aangezien de oorlogsmachinerie van Vladimir Poetin nog op volle toeren draait, wil de Europese Commissie zo snel mogelijk een negentiende (!) pakket, dat zich eindelijk vol richt op olie en gas – maar sommige Europese Unie-landen sputteren, en de Amerikaanse president Donald Trump maakt het er allemaal niet makkelijker op.

‘Rusland test het Westen,’ zei Kallas woensdag. ‘Mocht Poetin enige zwakte voelen, dan zal hij blijven doorzetten, omdat hij ons wil testen. Europa moet krachtig reageren. We moeten Russische banken, energiebedrijven, cryptobeurzen en schaduwvlootschepen harder aanpakken. Moskou de middelen ontnemen om een ​​oorlog te voeren, is essentieel om dit conflict te beëindigen.’

Ook weerstand tegen sancties voor Rusland

Krachtig? Hoe? De Europese Unie is als vanouds verdeeld. Hongarije en Slowakije, nog afhankelijk van Russische olie via pijpleidingen, eisen uitzonderingen.

Andere lidstaten dringen juist aan op harder optreden, nu blijkt dat Rusland nog miljarden verdient aan de export van fossiele brandstoffen naar Europa.

Daarmee legt het nieuwe sanctiepakket een oude spanning bloot: de balans tussen nationalistische economische zelfbescherming en geopolitieke daadkracht.

Slowakije heeft eerder gezegd geen nieuw sanctiepakket tegen Rusland te steunen. Voor het instellen van sancties moeten alle 27 lidstaten instemmen.

De Commissie wil het resterende Russische aandeel in de Europese gas- en oliemarkt versneld terugdringen, onder meer door het aanpakken van lng-leveringen en de schaduwvloot van tankers die olie onder het prijsplafond verhandelen. Dat zou pas per 2028 gebeuren.

Ook banken en logistieke bedrijven die dit systeem faciliteren, komen in het vizier. Daarnaast wordt gewerkt aan strengere exportbeperkingen voor technologie en software die via ‘derde landen’ nog altijd hun weg naar de Russische defensie-industrie vinden.

Amerika heeft belang bij boycot Russisch gas

Als Europa niet doorpakt, dreigt de onvoorspelbare toorn van Washington.  Trump eist dat de Europese leiders de import van Russische olie en gas volledig stopzetten en dreigt landen die dat niet doen (ook Turkije bijvoorbeeld) met secundaire sancties of hoge tarieven.

Secundaire sancties straffen voor derde landen die handel drijven met het doelwit (Rusland) op een manier dat zij het doel van de primaire sancties ondermijnen of ontwijken.

Trumps interventie maakt de Europese besluitvorming niet eenvoudiger, maar verhoogt wel de politieke urgentie. De Verenigde Staten hebben ook belang bij een boycot van Russische energie, omdat het dan meer eigen olie en lng naar Europa kan exporteren.

‘Ik heb een goed gesprek gehad met Trump over het versterken van onze gezamenlijke inspanningen om de economische druk op Rusland te verhogen door middel van aanvullende maatregelen,’ zei Von der Leyen dinsdagavond 16 september tegen website Politico. Daartoe behoort ook het ‘spoedig’ aan te kondigen negentiende sanctiepakket.