De feiten: Top in Kopenhagen over bevroren tegoeden Rusland voor Oekraïne
Bron: EuroclearOekraïne zoekt naar geld voor wapens en munitie
Ook zoekt Oekraïne naar geld voor meer wapens en munitie. Het plan is als volgt. Het Belgische Euroclear, waar het merendeel van de ruim 200 miljard aan Russische tegoeden is gestald, sluit een contract met de Commissie, met het Russische geld als onderpand.
Brussel sluist de 140 miljard vervolgens in tranches door als krediet naar Oekraïne.
‘Een deel van de lening zal worden gebruikt voor defensieaankopen in Europa,’ zei Commissievoorzitter Ursula von der Leyen dinsdag tijdens een persmoment met NAVO-chef Mark Rutte.
EW's visie: Argument ‘de agressor betaalt’ zwak
Door: René van Rijckevorsel, EU-correspondentAl jaren discussieert de EU discussie over de vraag of de bevroren tegoeden van de Russische Centrale Bank die in de EU zijn gestald kunnen worden gebruikt om Oekraïne te steunen. Duitsland was lang tegen, nu heeft bondskanselier Friedrich Merz een draai gemaakt, waardoor de Europese Commissie haar kans schoon ziet.
Het klinkt even logisch als aanlokkelijk. We pakken de vele miljarden af die de Russische agressor Vladimir Poetin in de EU heeft gestald, en geven dat geld aan het getroffen Oekraïne.
Nederland gulle gever voor Oekraïne
Nu betalen de Europese landen Oekraïne uit eigen zak. Ofwel via Brussel, ofwel bilateraal. Het ging in de periode maart 2022 tot vandaag om ongeveer 150 miljard euro, waarvan iets minder dan de helft voor militair materieel.
Nederland was met directe steun goed voor ongeveer 11 miljard euro en is daarmee een gulle gever. Duitsland geeft in absolute getallen het meeste: 50 miljard euro tot nu.
Draai in Berlijn
Dat de Duitsers zijn gedraaid, komt waarschijnlijk door de verslechterende financiële positie van Berlijn. Inzet van de 100 miljard aan Russische euro’s zorgt ervoor dat de Europese landen niet in hun begroting op zoek hoeven gaan naar extra geld voor Oekraïne.
Maar de Nederlandse Bank en de Europese Centrale Bank vrezen niet ten onrechte voor schade in het vertrouwen van de euro. Veel landen houden doorgaans grote reserves in euro’s aan, maar is dat geld nog veilig als het kan worden geconfisqueerd?
Europese Unie moet eerst gedupeerden compenseren
Al eerder schreef EW dat en groot deel van het geld toebehoort aan mensen en bedrijven die niet op een sanctielijst staan en niets met de oorlog te maken hebben. Dat maakt het argument van ‘de agressor betaalt’ zwak.
Daarnaast oordeelde het Hof van Justitie in september 2024 dat mensen van wie economische middelen door sancties zijn geblokkeerd maar die zelf op geen enkele lijst staan, recht hebben op vrijgave van hun bevroren middelen.
Juist de Europese Unie, die de rechtsstaat altijd hoog in het vaandel heeft staan, moet minimaal alle juridische haken en ogen hebben weggewerkt, voor tot gebruik van de Russische tegoeden kan worden overgegaan.
Wie zegt wat over: Om hoeveel bevroren Russische miljarden gaat het?
De cijfers over bevroren tegoeden van de Russische Centrale Bank (buitenlandse reserves, vaak staatsobligaties en cash) verschillen per bron. Het gaat in Europa om zo’n 210 miljard euro.
Euroclear — Brussel (België)
- Ongeveer 185 miljard euro aan Russische effecten/rekeningen wordt toegeschreven aan Euroclear (Brussel). Een groot deel daarvan is inmiddels omgezet in cash omdat de effecten zijn afgelopen. Dit is de grootste ‘berg’ bevroren tegoeden in de EU.
Verdere verdieping: Hongarije dreigt dwars te liggen
Bron: Euroclear, Clearstream, Banque de FranceKyiv moet de lening na de oorlog aflossen met herstelbetalingen van Rusland, waarna Brussel Euroclear terugbetaalt. Om juridische obstakels te vermijden is het volgens de Commissie ‘cruciaal dat de operatie de soevereine activa van Rusland niet raakt en dat het tijdelijk is’.
Alle 27 EU-lidstaten moeten bovendien garanties afgeven dat Euroclear het geld terugkrijgt. Die garanties zijn nodig als de EU besluit om de sancties op Russische tegoeden op te heffen, nog voor Moskou herstelbetalingen heeft gedaan aan Oekraïne.
Die sancties moeten de lidstaten namelijk elk half jaar verlengen en daar unaniem mee akkoord gaan. Hongarije dreigt telkens weer dwars te liggen.
EU zoekt naar eenvoudiger sanctiebesluiten en garanties
En het is natuurlijk heel goed mogelijk dat er helemaal geen Russische herstelbetalingen aan Oekraïne komen. Ook dan staan de EU-lidstaten gezamenlijk garant.
Om de halfjaarlijkse verlenging van sancties eenvoudiger te maken, streeft de Commissie naar een gekwalificeerde meerderheid van lidstaten bij sanctiebesluiten: minstens 55 procent van de landen, die samen minstens 65 procent van de totale EU-bevolking vertegenwoordigen.
Risico’s voor België
In Kopenhagen kunnen de staatshoofden en regeringsleiders op 1 oktober tijdens een informele sessie laten weten of ze het plan van de Commissie zien zitten. Bij voldoende steun wordt het uitgewerkt tot een formeel voorstel.
Eén land is voorlopig zeker tegen. ‘Poetins geld nemen en de risico’s bij België leggen.‘Das wird niemals passieren,’ zei de Belgische premier Bart De Wever vorige week nadat Berlijn, lang tegenstander van het inpikken van de Russische tegoeden, een draai had gemaakt.
Nederland heeft het standpunt dat België er niet te veel onder mag lijden en dat alle juridische obstakels moeten zijn weggenomen. Het moet juridisch waterdicht zijn.
Europa houdt bijna 200 miljard euro aan Russische tegoeden vast, confisqueren maar?