Pieter Waterdrinker: Hoe Oekraïne-oorlog de onverschillige Moskouse elite bereikt

De recente aanslag op de brug over de Straat van Kertsj volgt na een mysterieuze reeks incidenten in Rusland zelf. Vorige week vloog een deel van Café Poesjkin in hartje Moskou in brand, hét uitgaanscentrum van Ruslands elite. Pieter Waterdrinker herinnert zich het uitgaansleven in Moskou de afgelopen jaren, dat bijzonder veel zegt over de politieke ontwikkelingen in het land.

De brand onlangs in Moskous meest fameuze restaurant Café Poesjkin ging gepaard met een gegons aan geruchten dat het vuur was aangestoken. Al eerder gingen in Rusland restaurants, winkelcentra en andere gebouwen in vlammen op. Het werk van een vijfde colonne in het land? Van aanstichters van een dreigende burgeroorlog?

Het gegons past in de sfeer die op dit moment heerst in de grote Russische steden na de mislukte rebellie tegen president Vladimir Poetin vorige maand van Jevgeni Prigozjin en zijn Wagner-huurlingen. Want ook al sneefde de muiterij en is het lot van Prigozjin nog altijd in nevelen gehuld, de nervositeit, de paranoia en de angst zijn nog lang niet geweken.

Als tiener, de Russische klassieken lezend, verbaasde ik me er altijd over dat de flinterdunne bovenlaag van de adel en de bourgeoisie hun rijkdom zomaar konden etaleren in het zicht van miljoenen paupers. In Sint-Petersburg lieten dames en heren zich ’s winters in warme bontmantels per slede vervoeren naar de bals in de stadspaleizen.

Elke dag was er wel ergens een bal. De brandende kroonluchters met daaronder wit gedekte tafels afgeladen met delicatessen en champagneflessen gaven door de ramen heen een gouden glans op de witte straat, waar bedelaars, daklozen en kinderhoertjes zich ophielden – hopend op een aalmoes of een erotisch gelukje. Lees Maupassant voor soortgelijke taferelen in Parijs, of Dickens natuurlijk voor Engeland. Waarom kwamen de armen niet massaal in opstand? Enfin, dat gebeurde in Rusland uiteindelijk toch, in 1917. Al was dat aanvankelijk misschien eerder een opstand van rancuneuze rijken dan van de armen.

Een komen en gaan van limousines

Café Poesjkin, in hartje Moskou, was de afgelopen kwarteeuw de moderne variant van het vroegere adellijke stadspaleis uit de tsarentijd. Bij het barokke pand aan de Tver Boulevard, ’s winters verlicht als een achtbaan van diademen, was het jarenlang een komen en gaan van Maybach-Mercedessen, Bentleys, limousines en andere peperdure auto’s.