Waarom zijn konijntje Nijntje zo’n succes werd, bleef voor Dick Bruna (1927-2017) een raadsel. Anderen achten zijn talent veel groter. Wereldwijd wordt er getreurd om het heengaan van de Utrechtse illustrator.
Nijntje heeft heel wat gehuild de laatste dagen. Sinds het overlijden van Dick Bruna op 89-jarige leeftijd op 16 februari werd bekendgemaakt, bleken velen deze tekenaar en grafisch vormgever vooral te zien als de geestelijk vader van dit konijntje. Tekeningen van het beroemdste kinderkonijn ter wereld – in veel andere landen Miffy geheten – met een traan onder de ogen werden volop gedeeld op sociale media.
In Nederland is Bruna zeker bij een oudere generatie ook bekend van zijn unieke omslagen voor boeken voor volwassenen. Daarmee wist hij op ijzersterke wijze de hoofdrolspelers met één enkel attribuut als een pijp (Maigret), sigaret (Havanks De schaduw), aureool (De Saint) of een hoedje (spionne Pollifax) te symboliseren.
Verhaaltjes voor het slapen gaan
Bruna’s herkenbare plaatjes geven alle ruimte geven aan de fantasie
Met Nijntje werd er getreurd om de Bruna die liefst 124 prentenboeken illustreerde. In een kwart daarvan speelde zijn Nijntje de hoofdrol in het verhaal, dat Bruna ook schreef. Alle blijken van deelneming leken vooral uitingen van de verknochtheid aan het fantasiefiguurtje dat Bruna in 1955 bedacht om zijn zoon Sierk voor het slapengaan een verhaaltje te vertellen over een wit konijn dat zou wonen in de tuin van hun vakantiehuisje.
Nijntje huilt is evenals bijna alle andere Nijntje-avonturen een van die kinderboekjes die zich voortreffelijk lenen om voor te lezen aan de kleinsten. Helder en aansprekend in alle opzichten. In een klare lijn, met sterke kleuren en compacte tekst en met herkenbare plaatjes die alle ruimte geven aan de fantasie. Hoewel menige voorlezende ouder het verhaal over Nijntjes verdwenen knuffel ook wel vervloekt heeft als het steeds opnieuw moest worden voorgelezen. Omdat alle emotie in de 28 pagina’s niet direct tot slapen leidde, maar wel tot een dwingend ‘Nog een keer!’.
Cultfiguur
Dat juist het gestileerde konijn zo beroemd en geliefd zou worden, heeft Dick Bruna, die sinds zijn tachtigste liever de opa dan de vader van Nijntje werd genoemd, altijd verbaasd. In Japan groeide Nijntje uit tot een ware cultfiguur, en in Utrecht, de stad waar Bruna leefde en werkte, heeft het konijn haar eigen museum. ‘Het is raar,’ merkte hij tien jaar geleden op in een interview in Elsevier. ‘Ik heb alle mogelijke andere figuren gemaakt: hondjes en beren en noem maar op. Die hebben nooit datzelfde succes gehad. Waarom is nu net dit konijntje zo aangeslagen? Misschien omdat Nijntje het dichtst bij de kinderen zelf staat? Ik weet het echt niet. Zó bijzonder is ze nu ook weer niet, toch?’
Bruna’s bescheidenheid over zijn talent, dat door hemzelf vaak als betrekkelijk klein werd gekwalificeerd en hem daarom dwong tot hard werken, is geregeld in twijfel getrokken. Sommige critici meenden dat het een vriendelijke façade was om het grote succes, zeker ook in financieel opzicht, te verhullen. Nijntje is in zo’n vijftig talen uitgebracht en vorig jaar werd de verkoop van de Nijntje/Miffy-boekjes al op ruim 85 miljoen exemplaren geschat. En het konijn kent een solide mondiale merchandising.
Nijntje in de mode
Als de bescheidenheid over zijn eigen kunnen een pose was, had de vriendelijke Bruna niet alleen een gigantisch grafisch talent, maar was hij ook een begenadigd acteur. Bij de opening in 2011 (het jaar van het konijn) van Nijntje in de mode – een expositie waarmee het vijfjarig jubileum werd gevierd van wat toen nog het Dick Bruna-huis heette (nu Nijntje Museum) – bleek de al wat frêle ogende Bruna oprecht bescheiden. En bijzonder vereerd dat allerlei modemensen de moeite hadden genomen om zijn Nijntje (in de vorm van een 40 centimeter hoog beeldje) van een outfit te voorzien.
Daarbij bleek de specifieke vorm van het konijn bepalend. Couturier Jan Taminiau overdekte daarom met zilverpailletten ook de oren, die hij ook nog piercte met een oorbel. Collega Claes Iversen, die zijn Nijntje nog altijd in zijn showroom heeft staan, liet er vlinders van kralen op neerdalen. Trend forecaster Lidewij Edelkoort verstopte diezelfde oren onder een Afrikaanse hoofddoek. Maar Nijntje bleef Nijntje.
Mode-illustrator Piet Paris maakte drie tekeningen waarmee hij het beestje met een kroontje, geklemd tussen de oren, ook transformeerde tot prinses. Paris is nog altijd bijzonder onder de indruk van het enorme tekentalent van Dick Bruna. Hij herkende bij de originele tekeningen de wat weifelende lijnvoering in de zoektocht naar de perfecte vorm. Ook Piet Paris herdacht op Instagram ‘leermeester’ Dick Bruna met een huilende Nijntje. Hij tekende het zelf, maar het was toch vooral Bruna’s werk.