Sinds de inval in Oekraïne is er een kaalslag in de Russische cultuursector. Kunstenaars worden tot buitenlands agent verklaard. ‘Burgers moeten het gevoel krijgen dat alles okay is.’
Nee, acteur Artoer Sjoevalov wilde niet echt zelfmoord plegen. Toch koos hij ervoor om afgelopen voorjaar in het Bestoezjev-theater van Oelan-Oede (de hoofdstad van Boerjatië, een autonome republiek binnen Rusland) zich op het toneel in de pols te snijden. Als protest tegen de militaire censuur en het Russische geweld in Oekraïne.
‘Ik zei: ik doe dit omdat ik niet kan praten over datgene waarover ik niet mág praten,’ zegt Sjoevalov (34) in een videogesprek vanuit Tbilisi, hoofdstad van Georgië. ‘Want in Rusland mag je niks meer zeggen, op straffe van idioot hoge gevangenisstraffen.’
Op YouTube circuleert een filmpje van het incident. Daarin neemt de acteur het woord na afloop van de voorstelling. Hij vertelt het publiek over de pesterijen die hem ten deel vielen vanwege zijn anti-oorlogsstandpunt en verklaart de directeur en artistiek leider van het theater schuldig aan zijn ‘dood’. Dan pakt hij een mes uit zijn broekzak en kerft zich, tot afschuw van toeschouwers en collega’s, meerdere keren in de onderarm.
De Russische cultuursector is onder extreme druk komen te staan
Het voorval werd in de onafhankelijke Russischtalige media, inmiddels allemaal vanuit het buitenland opererend, breed uitgemeten. Omdat het staat voor de extreme druk waaronder de hele Russische cultuursector is komen te staan na de inval in Oekraïne.
Pieter Waterdrinker: Steun Russische artiesten als Aleksej LjoebimovSindsdien zijn schrijvers tot buitenlands agent verklaard, waardoor ze onder strenge controle staan van het ministerie van Justitie en het werken hun schier onmogelijk wordt gemaakt. De autoriteiten zien hen als landverrader, omdat ze geld zouden ontvangen van vreemde mogendheden.
Intussen zijn acteurs en regisseurs ontslagen, worden hun namen van affiches verwijderd, hun stukken geannuleerd, krijgen ze geen rollen meer en zijn honderden van hen Rusland ontvlucht. Nu proberen ze in het buitenland een nieuw bestaan op te bouwen.
Onder de kunstenaars zitten grote namen. De geliefde actrice Tsjoelpan Chamatova nam ontslag bij het Sovremmenik-theater in Moskou en verliet Rusland. Regisseur Maksim Didenko, van onder meer het vooruitstrevende Gogol-centrum, woont al meer dan een jaar in Berlijn. De half-Oekraïense directrice Jelena Kovaljskaja van het Mejerchold-theater schreef op 24 februari 2022, de dag van de inval in Oekraïne, haar ontslagbrief. En zo zijn er tientallen.
Ronduit schrijnend was het geval van actrice Lia Achedzjakova, een grande dame van het Russische toneel, die na 45 jaar trouwe dienst werd ontslagen, nadat ze zich openlijk had uitgesproken tegen het grootschalige bloedvergieten in Oekraïne. Ze woont nog in Rusland, maar heeft zich na een leven in de schijnwerpers in stilte teruggetrokken.
‘Cultuur is een instrument van de propaganda geworden’
Laden…
Word abonnee en lees direct verder
Al vanaf €15 per maand leest u onbeperkt alle edities en artikelen van EW. Bekijk onze abonnementen.
Bent u al abonnee en hebt u al een account? log dan hier in
Verder lezen?
U bent momenteel niet ingelogd of u hebt geen geldig abonnement.
Wilt u onbeperkt alle artikelen en edities van EW blijven lezen?