Komt door nieuw plan rekeningrijden op de formatietafel?

Een bonte coalitie heeft een nieuw plan om de autobelastingen te hervormen. De RAI Vereniging, Bovag, ANWB, Natuur & Milieu en de leasemaatschappijen van de VNA  pleiten eufemistisch voor ‘betalen naar gebruik’: rekeningrijden dus. Wat staat er in het plan en hoe kansrijk is het op de formatietafel?

1. Wat stellen de organisaties voor?

Het autobelastingplan wil de belastingen die op autobezit en -gebruik worden geheven, moderniseren en verduurzamen. Het plan moet vanaf 2022 tot 2030 worden ingevoerd en zou meer CO2-uitstoot besparen dan de plannen die het kabinet momenteel in overweging heeft.

Die besparing ontstaat door drie pijlers waarop het plan berust: voertuigen zonder CO2-uitstoot nog meer stimuleren, weggebruikers belasten op basis van de uitstoot per afgelegde kilometer en inzetten op gebruik van schonere brandstoffen zoals biobrandstof en synthetische brandstof.

Het belangrijkste punt uit het plan is het belasten van autogebruik per gereden kilometer. Dat moet worden gebaseerd op de CO2-uitstoot van de auto. Wie een oudere, vervuilende auto bezit of heel veel kilometers rijdt, zal volgens het plan meer moeten betalen.

2. Hoe kansrijk is het?

Rekeningrijden ligt zeer gevoelig in de politiek. De VVD heeft zich jarenlang verzet tegen het idee. Het afgelopen verkiezingsprogramma werd daarin een wijziging aangebracht: auto’s zonder uitstoot, zoals elektrisch aangedreven auto’s, zouden wel op basis van het aantal gereden kilometers moeten betalen. Nu zijn emissieloze auto’s nog vrijgesteld van autobelastingen zoals de bpm en motorrijtuigenbelasting. Ook betalen gebruikers daarvan natuurlijk geen accijnzen op de brandstof.

Linkse partijen zoals D66, PvdA en GroenLinks hebben in hun verkiezingsprogramma wel een variant op het rekeningrijden opgenomen. Aan de formatietafel voor een nieuw kabinet zal het onderwerp beslist worden besproken. Daar hint het voorstel van de vijf organisaties ook op. Ondanks de beloftes over grote besparingen van CO2-uitstoot, zijn belangrijke delen van het plan niet volledig uitgewerkt.

Zo is onduidelijk wat de precieze kosten worden voor de weggebruiker en welke techniek gebruikt wordt om de gereden kilometers te registreren. Die techniek is bij het rekeningrijden een heikel punt: de privacy van de automobilist kan worden geschaad door elke kilometer te registreren.

3. Wie steunen het?

De indieners zeggen een groot deel van de autobranche en weggebruikers te vertegenwoordigen. De ANWB alleen al telt bijna 5 miljoen leden. De Bovag vertegenwoordigt 9.000 mobiliteitsbedrijven zoals garages, de RAI komt op voor autofabrikanten en importeurs, en de VNA vertegenwoordigt 50 leasebedrijven. Natuur & Milieu lobbyt in de politiek voor een duurzame toekomst.

Ook krijgt het plan steun van vijf (voormalig) politici: VVD-senator Annemarie Jorritsma, voormalig D66-staatssecretaris van Financiën Menno Snel, voormalig CDA-staatssecretaris van Economische Zaken Karien van Gennip, voormalig GroenLinks-leider Jolande Sap en burgemeester van Utrecht Sharon Dijksma (PvdA).

Toevalligerwijs vertegenwoordigen die vijf personen ook de vijf partijen waarnaar in Den Haag wordt gekeken om een coalitie te vormen.

4. Hoe vervuilend is het Nederlandse wagenpark?

Vergroening van het wagenpark is een belangrijk onderdeel geweest van het kabinetsbeleid de afgelopen vier jaar. Door fiscale constructies loopt Nederland voorop in Europa met het rijden in elektrische auto’s.

Toch is het Nederlandse wagenpark ook een van de oudste van Europa, omdat de aanschafprijs van nieuwe, niet-elektrische auto’s hoger is dan in omringende landen. Gemiddeld zijn Nederlandse auto’s bijna elf jaar oud, in België is dat gemiddeld negen jaar.

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek stootte het wegvervoer in Nederland in 2019 bijna 5,5 miljard kilo CO2 uit. De gehele transportsector in Nederland, waaronder het vliegverkeer en de binnenvaart, stootte in totaal 26 miljard kilo CO2 uit.