Nederland zal een flink aantal extra maatregelen moeten nemen als het wil voldoen aan de ‘Fit for 55’-plannen die vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans in juli presenteerde. Dat meldt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) vrijdag 24 september in een rapport. ‘Fit for 55’ heeft grote gevolgen voor het Nederlandse klimaat- en energiebeleid.
De ‘Fit for 55’-plannen moeten ervoor zorgen dat alle 27 lidstaten van de Europese Unie (EU) de groene doelstellingen halen die zijn vastgelegd in de Europese Klimaatwet. In de wet staat dat EU-landen in 2030 55 procent minder CO2 moeten uitstoten dan in 1990. In 2050 moeten de landen zelfs klimaatneutraal zijn.
Lees ook dit commentaar van Jelte Wiersma: Klimaatplannen van Commissie ontberen logica en zijn schadelijk
Om daaraan te kunnen voldoen, zal ook Nederland de regels flink moeten aanscherpen, schrijft het PBL. Zo is vóór 2030 een extra CO2-reductie van 15 megaton nodig. In sommige gevallen – bijvoorbeeld de verduurzamingsplannen voor de industrie – is zelfs een koerswijziging noodzakelijk.
Ook voor de landbouw, de bouw- en transportsector en de verduurzaming van huizen heeft ‘Fit for 55’ grote gevolgen, voorspelt het PBL. Daarnaast zullen er veel meer windmolens in zee moeten worden gebouwd.
6,8 miljard euro niet genoeg
Donderdag 23 september zei demissionair premier Mark Rutte (VVD) tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen dat de komende jaren ‘tientallen miljarden euro’s’ nodig zijn om de CO2-uitstoot terug te dringen. De 6,8 miljard euro die het kabinet hiervoor in de begroting heeft staan, is bij lange na niet genoeg. Rutte noemde de klimaatveranderingen ‘echt een enorme bedreiging voor de wereld’, die ‘moet worden aangepakt’.
Volgens Rutte kan Nederland vooroplopen in het terugdringen van de CO2-uitstoot, maar hij is zich naar eigen zeggen bewust van de gevolgen hiervan op het privéleven van mensen. Rutte denkt dat de gevolgen van zo’n verregaand ingrijpen kunnen worden beperkt, maar een besluit daarover moet worden genomen aan de formatietafel.
Van de 6,8 miljard euro die het demissionaire kabinet nu heeft begroot, gaat een deel naar duurzame subsidies. Die zijn onder meer bedoeld voor de aankoop van een elektrische auto of woningisolatie. Ook is een deel gereserveerd voor het bedrijfsleven. Zo komt er 700 miljoen euro beschikbaar voor waterstofprojecten en 600 miljoen voor het stimuleren van elektrisch transport.
Urgenda-doel wel/niet gehaald
In september leek het of het Nederlandse Urgenda-doel in 2020 is gehaald: de CO2-uitstoot moest zeker 25 procent minder zijn dan in 1990. Maar zeker is het resultaat nog niet. Begin 2022 maakt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) de definitieve rekensommen bekend. Pas dan is duidelijk of de overheid in 2020 inderdaad heeft voldaan aan de rechterlijke uitspraak in de zaak die actiegroep Urgenda tegen de Staat had aangespannen.
Als dat in 2020 het geval was, liet Urgenda-directeur Marjan Minnesma weten, wil dat nog niet zeggen dat de Staat het Urgenda-vonnis adequaat uitvoert. Volgens haar volgt uit de rechterlijke uitspraak dat Nederland de uitstoot van broeikasgas – afkomstig van bedrijven, verkeer, gebouwen en energiecentrales – zodanig moet afbouwen dat de emissie vanaf 2020 élk jaar 25 procent onder het niveau van 1990 ligt.
Doordat de Nederlandse uitstoot in het eerste half jaar van 2021, mede als gevolg van coronaversoepelingen, alweer fors steeg, houdt de Staat zich volgens Urgenda nog steeds niet aan de uitspraak van de rechter. In juni kondigde Urgenda nieuwe juridische stappen aan om het kabinet opnieuw tot vergaand klimaatbeleid te verplichten.
Wat staat in ‘Fit for 55’?
De Europese Commissie hoopt de klimaatdoelen te bereiken door ‘bredere beprijzing’ van de CO2-uitstoot. Er komen scherpere normen en de internationale lucht- en scheepvaart worden veel nadrukkelijker onderdeel van de uitstootregulering.
Landen moeten overstappen op schonere én zuinigere energiebronnen en ‘energiearmoede’ tegengaan. Dat laatste slaat op inwoners die hun oplopende energierekeningen niet langer kunnen betalen. In Nederland is nog geen beleid tegen dit probleem, waarmee ruim een half miljoen huishoudens worstelen.
Het Planbureau voor de Leefomgeving laat weten dat de voorstellen nog flink kunnen wijzigen tijdens de behandeling ervan door de Raad van Ministers en het Europees Parlement – en daarmee ook de gevolgen voor Nederland.