De energieprijzen gaan door het dak, de energierekening dreigt volgend jaar zelfs honderden euro’s duurder uit te vallen. EU-ministers komen maandag 4 oktober voor een spoedoverleg bijeen, Den Haag overweegt zelfs heropening van de Groningse gaskraan. Alleen de OPEC is tevreden, die hoopt de prijzen te kunnen stabiliseren.
1.
Hoe hoog gaat de energieprijs worden?
Door de coronapandemie was energie een jaar geleden nog spotgoedkoop, maar nu de economie weer aantrekt en lockdowns achter de rug zijn, is er plotseling sprake van een wereldwijd tekort aan vooral gas. De prijzen van aardgas zijn de afgelopen maanden door het dak gegaan. En omdat de gasprijs direct is gekoppeld aan de olieprijs, gaat ook die door het dak.
Lees ook over dit onderwerp: Raken we ooit van aardgas los?
Dat boezemt angst in voor een koude winter. Door de koude winter van het afgelopen jaar zijn de energievoorraden op. Grote aardgasverbruikers als kunstmestfabrieken zijn al deels stilgelegd. En de Gasunie heeft een scenario in de kast liggen waarbij het, in geval het echt koud wordt deze winter, ook andere grootverbruikers gaat afsluiten van gas, om zo te voorkomen dat huishoudens in de kou komen te zitten.
Deskundigen in de Britse krant The Guardian verdenken de Russische president Vladimir Poetin de tekorten aan gas op de wereldmarkt te gebruiken om het laatste verzet tegen Nord Stream 2, een gasleiding die jaarlijks 55 miljard kuub gas aan Nederland en vooral Duitsland moet gaan leveren, te breken.
In Nederland komt zo’n 15-20 procent van het gebruikte gas uit Rusland, in heel Europa is dat 40 procent.
2.Wat gaat de Europese Unie hieraan doen?
De EU-ministers van Financiën overleggen maandag en dinsdag in Luxemburg over de steeds verder stijgende energieprijzen. Volgens ingewijden worden geen concrete besluiten genomen over maatregelen en is het wachten op voorstellen van de Europese Commissie. Die werkt aan een ‘gereedschapskist’ om de pijn te verzachten.
De energiemarkt in de Europese Unie is volgens sommige landen zoals Spanje gebonden aan te strenge regels. Madrid heeft Brussel gevraagd een mechanisme in te stellen waardoor de Europese Unie bijvoorbeeld gasvoorraden kan aanleggen, maar landen als Duitsland en Nederland zijn traditioneel gezien meer voor vrijemarktwerking. De lidstaten kunnen op nationaal niveau wel tijdelijke maatregelen nemen om de lasten voor burgers en bedrijven te drukken, zoals de btw en accijnzen verlagen.
De hoge energieprijzen wereldwijd zijn niet alleen een bron van zorg omdat ze de inflatie aanjagen, waardoor de koopkracht van consumenten wordt ondermijnd. Hoe hoger de prijzen aan de pomp en van de verwarming, hoe groter het gevaar dat de publieke steun voor de klimaatplannen afkalft. De EU-landen hebben afgesproken om in 2030 55 procent minder CO2 uit te stoten, en om dat te bereiken komt een deel van de lasten van fossiele brandstoffen de komende jaren terecht bij burgers en bedrijven.
Ook de Europese milieuministers hebben de hoge gas- en olieprijzen op de agenda gezet, voor een vergadering woensdag 6 oktober in Luxemburg.
France's finance minister has arrived at the #Eurogroup fuming at the state of EU energy market rules calling them "unfit for purpose" after energy price rises have "become unbearable for our citizens and businesses" pic.twitter.com/MnEFx7aGeq
— Mehreen Khan (@MehreenKhn) October 4, 2021
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
3.
Dan maar de Groningse gaskraan open?
Als de situatie deze winter echt ernstig wordt, overweegt het kabinet de gaskraan open te draaien. Minister van Economische Zaken Stef Blok (VVD) laat daarom vijf putten – waaronder die bij Slochteren – operationeel draaien. Hij houdt zo de mogelijkheid open om voor een korte periode een beperkte hoeveelheid gas uit het Groningse veld te halen.
Die houding is opmerkelijk, want in de provincie Groningen was in de nacht van zondag op maandag om 04.59 uur nog een aardbeving. De beving had volgens automatische metingen van het KNMI een kracht van 2,5 en was op een diepte van 3 kilometer. Het epicentrum lag bij het dorp Zeerijp, in de buurt van Loppersum. In dat gebied zijn vaker aardbevingen.
Lees ook hoe Nederland sinds 2018 netto-gasimporteur werd
De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) ziet het operationeel houden van de velden helemaal niet zitten. Directeur Johan Atema wil eigenlijk het liefst de winning nu zo snel mogelijk stoppen, zelfs nu de gasprijs hard stijgt. Volgens de NAM is het aanhouden van Slochteren als buffer niet meer nodig.
Ook Gasunie is geen fan van het langer openhouden dan nodig, en denkt dat uiterlijk in 2023 de velden gesloten moeten zijn.
4.
Gaat de OPEC dan meer produceren?
De OPEC-landen komen vandaag digitaal bijeen om te vergaderen over de olieproductie. Eerder dit jaar werd al besloten de productie op te schroeven naar 400.000 vaten extra per dag. De vraag is of dat genoeg is.
Saudi-Arabië heeft al laten weten dat het de productie graag verder wil opvoeren. Want wordt de prijs nog veel hoger dan 80 dollar per barrel, dan is de OPEC bang dat de druk op de energietransitie nog groter wordt, zei energie-expert René Peters van TNO maandag bij BNR Nieuwsradio.
Peters verwacht niet dat de OPEC-landen meteen overgaan tot een enorme vergroting van de capaciteit van 400.000 extra. De OPEC is immers ook huiverig voor een prijsdaling als gevolg van overproductie. ‘De OPEC is blij met deze prijs, die proberen ze te stabiliseren. Want de OPEC is heel tevreden met een prijs tussen de 70 en 80 dollar per barrel,’ zei Peters.