De hoge inflatie in 1500 klinkt griezelig actueel

Geldontwaarding uit het verleden biedt lessen voor nu. Terug naar de zestiende eeuw.

In de tijd van Hendrik VIII (1491-1547) leek Engeland uit elkaar te vallen. Er waren nog nooit zoveel bedelaars geweest, van wie velen je keel zouden doorsnijden als ze de kans kregen, melden bronnen uit die tijd. Iedereen vermoedde, en naar later bleek terecht, dat het geld door overheden werd gedevalueerd. De moraal was net zo afgetakeld als de munt.

Over een beruchte begrafenis in Kent halverwege Hendriks bewind, meldde een ooggetuige dat ‘de begrafenis was veranderd in zuipen en buikschuiven’, met een orgie waarbij ‘zeven gros mannen betrokken waren, ieder met zijn vrouw’. Het gevoel dat er iets niet in de haak was, overheerste in heel Europa, dat rond 1590 werd verscheurd door een financiële crisis, sociale onrust en oorlog.

Aanhoudende prijsinflatie werd onstuitbaar na 1500

De oorzaak van de chaos was een volkomen onverwachte en onbekende stijging van de inflatie. Gedurende ten minste de driehonderd jaar voorafgaand aan de zestiende eeuw, leek West-Europa op het huidige Japan. In Engeland was in 1500 de prijs van een standaard mandje goederen voor consumenten (voornamelijk voedsel, maar ook andere zaken, zoals kleren en licht) niet hoger dan in 1275, zo blijkt uit het werk van historicus Gregory Clark en onderzoekers van de Bank of England.