Baggeraar Boskalis, een van de grootste bedrijven van Nederland, breidt uit in Abu Dhabi en zinspeelt op een vertrek naar het buitenland. Symptoom van een slecht vestigingsklimaat? Economieredacteur Joris Heijn beantwoordt zeven vragen over Boskalis en het vestigingsklimaat.
1. Waarom dreigt Boskalis met een vertrek uit Nederland?
‘De krappe arbeidsmarkt in Nederland en de versobering van de 30 procent-regeling, die belastingvoordelen biedt aan buitenlandse kenniswerkers, zetten Boskalis ertoe aan om uit te breiden in Abu Dhabi. Daar heeft het bedrijf toegang tot een grotere vijver aan potentiële werknemers. En er speelt nu een politieke discussie over het beperken van de komst van buitenlandse kenniswerkers. Als dat gebeurt, zal Boskalis in Nederland tegen operationele beperkingen aanlopen.’
2. Wel rol speelt de Wet verantwoord ondernemen in het voornemen van Boskalis?
‘Een aanzienlijke. De wet verplicht bedrijven tot het voorkomen van negatieve gevolgen van hun activiteiten op mensenrechten, arbeidsrechten en het milieu. Dat verhoogt de juridische onzekerheid voor bedrijven in Nederland. Boskalis vreest met deze wet vogelvrij te zijn verklaard, met meer risico op rechterlijke ingrijpen in de bedrijfsvoering. Het is een extra reden voor Boskalis om het hoofdkantoor mogelijk te verplaatsen, op zoek naar meer rechtszekerheid.’
3. Wat betekent het voor Nederland als Boskalis naar Abu Dhabi gaat?
‘Een vertrek van Boskalis uit Nederland heeft op korte termijn mogelijk niet veel directe impact, omdat er waarschijnlijk nog steeds een kantoor in Nederland zou blijven. Maar snelgroeiende internationale bedrijven zullen Nederland minder zien als aantrekkelijk vestigingsplaats. Dat is zorgwekkend met het oog op toekomstige economische groei en werkgelegenheid.
‘De kwestie-Boskalis illustreert ook de uitdagingen waar Nederland kampt, zoals een krappe arbeidsmarkt en beleidsveranderingen die het land minder aantrekkelijk maken voor buitenlandse kenniswerkers. En dat in een tijd waarin andere oer-Nederlandse bedrijven als Shell en Unilever al vertrokken zijn. Deze trend kan een negatief signaal afgeven aan bedrijven over de vestigingsvoorwaarden in Nederland. Dit kan vooral gevolgen hebben voor industrieën waarin Nederland wereldwijd toonaangevend is, zoals de technologie- en maakindustrie.’
4. Is industrie nog wel belangrijk voor Nederland?
‘Ja. De industrie zorgt voor 737.000 voltijdsbanen, stelde TNO in een recent rapport: bijna één op de tien banen in het land. De maakindustrie is goed voor 12 procent van de Nederlandse economie. En misschien wel belangrijker: in de industrie blijkt veel meer groeikracht te zitten dan in menige andere sector.’
Lees door: Waarom Nederland zijn industrie moet koesteren.
5. Hoe belangrijk is de industrie voor de staatskas?
‘Bedrijven zijn niet verplicht hun winstbelasting openbaar te maken. In 2020 zette EW op een rij hoeveel winstbelasting de 25 meest winstgevende bedrijven van Nederland in 2019 afdroegen. Ook grotere industriële bedrijven zaten daartussen. Waaronder chipmachinefabrikanten ASML en NXP, met respectievelijk 306 miljoen euro en 75 miljoen euro winstbelasting, en Havenbedrijf Rotterdam – 26 miljoen euro – en elektronicaconcern Philips Electronics, met 6 miljoen euro.’
6. Kan de politiek het vestigingsklimaat wel verbeteren, met zo veel concurrentie uit het buitenland?
‘Nederland wordt voor een groot deel beperkt door internationale verdragen. Toch kan de overheid veel doen. En ook snel. Zo moet zij voor fiscale rust zorgen. Geen belastingverhogingen en fiscale versoberingen meer, tenzij bepaalde belastingregels overduidelijk aanpassing behoeven of er van iedereen in Nederland een extra fiscaal offer nodig is.
‘Er moet daarnaast zo snel mogelijk licht komen aan het einde van de stikstof-tunnel, zodat bedrijven weer perspectief krijgen. En alleen in uitzonderlijke gevallen moet Nederland afwijken van het gelijke speelveld in de rest van de Europese Unie. Ook moeten vergunningsprocedures radicaal worden verkort.’
Lees door: 4 maatregelen die de politiek kan nemen om het vestigingsklimaat te verbeteren.
7. Klopt het beeld dat buitenlandse multinationals Nederland links laten liggen?
‘In zekere zin wel, ja. Op veel punten verliest Nederland snel aan glans. Nu bedrijven plannen maken voor miljardeninvesteringen in groenere energie, krijgen zij al vrij lang geen beeld van wat Nederland wil. Wordt waterstof gesubsidieerd? Kunnen bedrijven grote hoeveelheden CO2 opslaan onder de Noordzee? Het is allemaal onzeker, maar wel cruciaal om een vlekkeloze energievoorziening overeind te houden.’
Lees door: Nieuwe Shells blijven weg.