Industrie leeft op, maar barstjes worden zichtbaar

De feiten: Hogere omzet industrie in eerste kwartaal

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) meldt gegroeide omzet voor de Nederlandse industrie in het eerste kwartaal van 2025. Vergeleken met het eerste kwartaal vorig jaar was de omzet 2,9 procent hoger.

De groei was vooral te danken aan de buitenlandse omzet. Die nam toe met 4,7 procent. De omzet binnen de landsgrenzen was stabiel.

Binnen de industrie varieert de omzetontwikkeling. De voedings- en genotmiddelenindustrie behaalde de grootste stijging, met 8,1 procent. Ook de elektrotechnische en machine-industrie had een goed kwartaal, met 7,2 procent meer omzet.

Aan de andere kant kromp de transportmiddelenindustrie aanzienlijk (-11,6 procent), en daalde de omzet ook bij raffinaderijen en chemie (-0,9 procent) en textiel, kleding, leer (-3,9 procent).

Onzeker vervolg

De omzetgroei van de industrie is zeer welkom na twee jaren van krimp. Maar de situatie blijft onzeker. De importtarieven van de Verenigde Staten, ingevoerd in april, kunnen een belangrijke stimulans zijn geweest om meer om te zetten in het eerste kwartaal, dus nog net voordat ze in zouden gaan.

Daarnaast staan de verdienmarges van de energie-intensieve industrie onder druk. Voor branches als metaal, chemie en raffinage zijn de hoge energieprijzen in Nederland een groot probleem. Dat heeft eerder dit jaar al geluid tot sluitingen van fabrieken.

Wie zegt wat over de Nederlandse industrie?

‘Ook in april bleven omstandigheden voor de Nederlandse industriële sector uitdagend met een aanhoudende daling van nieuwe orders en slechts een marginale productiegroei.’ Dit stelt ABN AMRO op basis van de Nevi Inkoopmanagersindex.
‘Dit is een fabriek die je normaal 80 tot 100 jaar laat draaien. Nu moeten we die al na 21 jaar sluiten. Financieel komen we er gewoon niet uit’, zegt Ronald van Klaveren, vicepresident Global Chemical Sales & Sustainability bij LyondellBasell, over de sluiting van de fabriek in Rotterdam.
‘Wederom hebben hoge energiekosten en inflatie een rol gespeeld bij de beslissing om het productieproces naar een ander land te verplaatsen’, zegt CNV-bestuurder Nicole Engmann over de sluiting van de Vredestein bandenfabriek in Enschede.

EW's visie: Zwakke positie Nederlandse industrie blijft urgent

Door: Max Erich

Of de opleving van de omzet in de industrie structureel is, moet de komende kwartalen blijken. Dat er extra bestellingen zijn gedaan vlak voordat de Amerikaanse importtarieven zouden ingaan, valt niet uit te sluiten.

Nederland exporteert in beperkte mate rechtstreeks naar de Verenigde Staten. Maar ook indirect hebben de Amerikaanse tariefverhogingen invloed, bijvoorbeeld bij doorvoer naar Duitsland.

Naast de zorgelijke importtarieven maken hoge energieprijzen het voor steeds meer fabrikanten moeilijk hun productie op peil te houden. Dat heeft dit jaar al geleid tot aankondigingen van sluitingen, vooral in de chemie.

Reactie van kabinet op noodkreten industrie

Noodkreten vanuit de industrie leidden vorige maand tot een reactie van het kabinet. Minister van Klimaat en Groene Groei Sophie Hermans (VVD) wil met haar klimaatpakket de sector deels tegemoet komen.

Een eerder aangekondigde plasticheffing gaat niet door. Ook zullen industriële grootverbruikers van energie worden gecompenseerd en zal de Nederlandse CO₂-heffing worden verlaagd.

Het kabinet wil daarnaast de mogelijkheden voor opslag van CO₂ verruimen en onderzoekt de mogelijkheid tot verlaging van nettarieven en beteugeling van netcongestie.

Hoewel positief ontvangen, nemen de maatregelen de zorgen van het bedrijfsleven niet weg. VNO-NCW en MKB-Nederland spreken nog steeds van een ongelijk speelveld ten opzichte van het buitenland.

Verdere verdieping: Vooruitzichten energie-intensieve industrie zorgelijk

De Nevi PMI inkoopmanagersindex geeft een beeld van de verwachtingen in de Nederlandse productiesector. Er is sprake van aanhoudend zwakke vraag.

Iets positiever zijn de ramingen van de Economische Bureaus van ING en ABN AMRO. Beide banken gaan uit van 1 procent groei voor de industrie in 2025.

Vooral de raming van ABN AMRO toont verschillen tussen de industrietakken. Zo wordt groei verwacht in onder meer de metaal- en machine-industrie, terwijl bij chemie en transportmiddelen wordt uitgegaan van krimp.

Zorgen binnen industrie

Die verschillen binnen de industrie bleken recent ook uit de Conjunctuurenquête Nederland. Zo rapporteert een kwart van de bedrijven dat onvoldoende vraag de belangrijkste belemmering is. Eenderde wijst daarvoor juist naar het tekort aan arbeidskrachten. Er zijn ook zorgen over de internationale concurrentiepositie.

ABN AMRO sprak in een recent rapport nog over toenemende druk op de energie-intensieve industrie. De hoge energieprijzen resulteren in lagere marges. Er is nog slechts een beperkte de-industrialisatie, maar die kan snel toenemen.