De feiten: Winkelstraat profiteert maar beperkt van gestegen omzet
Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, Thuiswinkel.org, LocatusWinkels zetten het afgelopen kwartaal meer om, maar houden daar onder de streep nauwelijks iets aan over.
De groei komt namelijk vooral door gestegen verkoopprijzen, als gevolg van hogere inkoopprijzen en hogere lonen. Dat blijkt uit het Kwartaalbeeld Detailhandel van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
De totale omzet in de detailhandel was in het tweede kwartaal met 3,3 procent hoger dan hetzelfde kwartaal vorig jaar. De verkoopaantallen groeiden minder hard: 1,1 procent.
Vooral winkels op het gebied van voeding hebben last van stijgende prijzen. Zo nam de omzet in supermarkten met 2,5 procent toe, maar daalden de verkoopaantallen met 2,1 procent.
Online groeit, winkelstraat krimpt
De non-foodsector heeft minder last van prijsstijgingen. Daar steeg de omzet met 3,5 procent, de verkoopaantallen groeiden met 2,5 procent. Dat betekent niet dat de druk in non-food minder groot is.
De online uitgaven aan producten leken de afgelopen jaren te stabiliseren, maar dit jaar trekken webshops toch weer meer omzet naar zich toe.
Brancheorganisatie Thuiswinkel.org meldde onlangs dat het online marktaandeel in het eerste kwartaal groeide tot 33 procent van de retailbestedingen.
Fysieke winkels hebben het zwaar. Onderzoeksbureau Locatus constateerde over 2024 een toename van de leegstand van 6,2 naar 6,7 procent. Dit ondanks verdere sanering van het aantal winkelpanden.
Wie zegt wat over de detailhandel?
Bron: ABN AMRO Economisch Bureau, ING Research, Locatus, NOS- ‘In de huidige tijd waarin consumenten een laag vertrouwen hebben, zijn zij geneigd meer te gaan sparen. Consumenten stellen dan niet-noodzakelijke aankopen uit, kiezen vaker voor huismerken en discounters, en heroverwegen grote uitgaven aan bijvoorbeeld een verbouwing of aan duurdere producten zoals elektronica of meubels,’ zegt Gerarda Westerhuis, retail-econoom bij ABN AMRO.
- ‘Voor dit jaar is de verwachting dat het aantal bedrijfsbeëindigingen en faillissementen in de detailhandel non-food verder toeneemt. Door sterke kostenstijgingen staan bij veel retailers de winstmarges onder druk,’ meldt Katinka Jongkind, retail-econoom bij ING.
- ‘Naar onze mening is nu de belangrijkste oorzaak voor de daling in het aantal retailers de vergrijzing onder de ondernemers. Daarnaast zullen ook de sterk gestegen kosten voor onder andere personeel, energie en goederen een belangrijke reden zijn voor retailers om te stoppen,’ zegt Gertjan Slob, onderzoeksdirecteur bij Locatus.
- ‘Uit een recente branchestudie komt naar voren dat waarschijnlijk nog zo’n 15 procent van de supermarkten de komende tien jaar de deuren moet sluiten. Dat zijn dan vooral de buurtsupers,’ zegt Peter ter Hark, supermarktdeskundige bij Retail Prospect tegenover de NOS.
EW’s visie: Leegstand winkels terugkerend probleem
Door: Max Erich, redacteur PolitiekHet vorige decennium liep de leegstand van winkelvloeroppervlak sterk op. Volgens het Compendium voor de Leefomgeving lag het hoogtepunt op ruim 10 procent in 2016.
In die tijd nam het online aandeel in diverse productcategorieën sterk toe. De winkelstraat werd gesaneerd. Sommige non-foodwinkels werden woningen of horeca, of werden overgenomen door supermarkten.
Dat resulteerde lange tijd in een afname van de winkelleegstand. Cijfers van Locatus tonen tot en met 2023, met uitzondering van de corona-periode, een forse daling.
Oorzaken winkelleegstand
De winkelleegstand blijkt een terugkerend probleem. In 2024 en 2025 steeg die wederom. Dat heeft diverse oorzaken.
Ondanks de stijgende koopkracht, kijkt de consument scherp naar zijn uitgaven. Onzekerheid remt consumptie, zo schreef EW eerder.
Ook de toename van inkoopkosten en lonen zet druk op de detailhandel. Daarnaast blijkt online retail nog niet uitgegroeid.
Supermarkt verliest terrein
Niet overal is de teruggang in winkels een probleem. In bepaalde gebieden leidt dit tot ruimte voor woningen of andere nuttige functies.
Verschil met tien jaar geleden, is dat ook supermarkten meer onder druk staan. Zij vormen vaak de kern van winkelcentra of dorpsstraten.
Een verdere daling in kleine en middelgrote supermarkten zet ook de leefbaarheid van wijken, kleinere stadscentra en dorpen onder druk.
Daarmee is er wederom werk aan de winkel voor gemeenten als het gaat om winkelleegstand.
Verdere verdieping: Meer cijfers over de detailhandel
Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, Locatus, Vereniging van Nederlandse Gemeenten, Thuiswinkel.orgIn het Kwartaalbeeld Detailhandel van het CBS zijn meer gedetailleerde omzetcijfers te vinden per subsector.
Ook geeft het CBS informatie over de internetverkopen en het aantal faillissementen in de detailhandel. In het tweede kwartaal van 2025 gingen meer retailers failliet dan in hetzelfde kwartaal vorig jaar.
Cijfers over winkelleegstand
Het CBS houdt ook statistieken bij over de ontwikkeling van het aantal vestigingen in de detailhandel. Onderzoeksbureau Locatus levert inzicht in de ontwikkeling van de leegstand in de detailhandel.
De Vereniging van Nederlandse Gemeenten biedt via de website waarstaatjegemeente.nl cijfers over de winkelleegstand per gemeente.
Brancheorganisatie Thuiswinkel.org biedt informatie over de online bestedingen van consumenten en de ontwikkeling van het online aandeel.