De feiten: CBS noteert hoogste koopkrachtstijging in ruim 20 jaar
Bron: CBSNederlanders zagen in 2024 hun koopkracht met 3,6 procent stijgen. De hoogste groei sinds 2001. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Ook voor 2025 en 2026 verwacht het CBS groei.
Het CBS rekent met het doorsnee percentage van de zogenoemde dynamische koopkracht: die laat zien hoeveel een gemiddelde Nederlander er financieel op voor- of achteruit gaat.
In de berekening tellen veranderingen in netto-inkomen mee, zoals loonsverhoging of meer pensioen, en veranderingen in prijzen.
In 2024: forse loonstijgingen en lage inflatie
Tijdens de piek in 2001 (plus 6,3 procent) zorgden belastinghervormingen voor hogere netto-inkomens en meer koopkracht.
In 2024 waren het vooral forse loonstijgingen en de lagere inflatie die een boost gaven aan de koopkracht. Mensen in loondienst profiteerden dan ook het meest. In deze groep steeg de doorsnee koopkracht met liefst 5,3 procent.
Ook ondernemers zagen hun inkomsten groeien. De koopkracht van zelfstandigen steeg met 3,1 procent, dat is wel minder sterk dan bij werknemers. Dat kwam volgens het CBS mede door koopkracht drukkende maatregelen zoals de verlaging van de mkb-winstvrijstelling.
Pensioenen en bijstand stegen minder
Gepensioneerden gingen er 1,8 procent op vooruit, dankzij indexatie van pensioenen. Mensen met een bijstandsuitkering profiteerden het minst. Hun koopkracht steeg in doorsnee met 0,2 procent.
Tegenover hogere uitkeringen stond het wegvallen van de energietoeslag.
In 2023 kende de groep uitkeringsgerechtigden juist de hoogste koopkrachtgroei (plus 2,3 procent).
Wie zegt wat over koopkracht?
Bronnen: DNB/AD, RaboResearch, CPB‘Een paar jaar hebben mensen echt moeten interen. Maar dit jaar zijn de lonen fors gestegen. En hoewel niet ieders situatie hetzelfde is, ligt het ergste duidelijk achter ons,’ zei toenmalig president van De Nederlandsche Bank (DNB) Klaas Knot in maart.
‘Dankzij een blijvend krappe arbeidsmarkt en stijgende reële lonen groeit het besteedbaar inkomen van huishoudens,’ stelt senior econoom Frank van Es van RaboResearch.
‘De koopkracht neemt op de middellange termijn met gemiddeld 0,6 procent per jaar toe. Dit komt hoofdzakelijk doordat de reële lonen blijven stijgen bij een krap blijvende arbeidsmarkt,’ verwacht het Centraal Planbureau (CPB) in de Concept-Macro Economische Verkenning 2026.
EW’s visie: Koopkracht stijgt – extra duwtje overheid is onnodig
Bronnen: CBS, CPBIn 2022 kende Nederland gierende inflatie en daalde de doorsnee koopkracht van burgers met 1,1 procent. Daarop verhoogde de overheid uitkeringen en toeslagen. Ook riep ze een energietoeslag in het leven om huishoudens met een laag inkomen te steunen.
Door een krappe arbeidsmarkt gingen ook de lonen omhoog. Die stijging overtreft al geruime tijd de inmiddels dalende inflatie.
In augustus groeiden de CAO-lonen met gemiddeld 4,6 procent, terwijl de inflatie daalde met 2,8 procent.
CPB: ook in 2025 en 2026 groei in koopkracht
Het CPB verwacht ook voor 2025 en 2026 meer koopkracht. Gezinnen kunnen in het algemeen goed rondkomen. Zo blijft er steeds meer geld over, blijkt uit de verhouding tussen wat er binnenkomt en wat er aan geld wordt uitgegeven, de zogenoemde spaarquote.
Ook het aantal personen in armoede daalt. In 2021 lag dit volgens het CPB nog op 4,9 procent van de bevolking, naar verwachting zakt dit naar 2,8 procent in 2026.
EW schreef recent over de sterke financiële positie van huishoudens. Desondanks willen politici, zeker in verkiezingstijd, kiezers graag tevreden stellen als het gaat over hun portemonnee.
Korting op brandstofaccijns
Zo zal het demissionaire kabinet de korting op brandstofaccijns in 2026 doorzetten. Een kostenpost van 1,6 miljard euro, voor een overbodig koopkrachtcadeau.
Dat geld kan het kabinet beter gebruiken om problemen op te lossen in de woningmarkt, achterstallig onderhoud aan wegen en bruggen of de energie-infrastructuur, die onder druk staat.
Verdere verdieping: meer koopkrachtcijfers en ramingen
Bronnen: CBS, CPB- Het CBS geeft ook de koopkrachtontwikkeling per inkomensgroep.
- Daarnaast kijkt het CBS naar de samenstelling van huishoudens. Gezinnen met kinderen profiteren het meest, dankzij veranderingen in het kindgebonden budget en verhoging van de kinderbijslag.
- Het CPB voorspelt in zijn meest recente raming, de Concept-Macro Economische Verkenning 2026, de koopkrachtontwikkeling in 2025 (plus 0,7 procent) en 2026 (plus 1 procent).
- In de CPB-raming gaat het om de statische koopkracht. Daarbij worden wel CAO-loonstijgingen meegenomen, maar geen inkomensveranderingen als gevolg van periodieke verhogingen. De CBS-cijfers gaan over dynamische koopkracht.