Terwijl China de nieuwe grootmacht is geworden, loopt de Europese Unie achter de feiten aan. Tijd voor een eenduidig Chinabeleid van de Europese Unie, schrijft politicoloog Ron Stoop in een artikel voor EW Podium.
Bij de term Made in China zullen veel Nederlanders denken aan het goedkope plastic speelgoed of die schroevendraaier van de Action. Decennialang was China de fabriek van de wereld. Het land moest ook van ver komen. China was straatarm: het communistisch bewind in de jaren zestig en zeventig had rampzalige gevolgen gehad voor de welvaart. Dit veranderde in 1978 met het aantreden van Deng Xiaoping. De strategie van de toenmalige leider werd samengevat als hide and bide, in andere woorden: verhul je macht en wacht af tot het juiste moment daar is.
Ron Stoop (28) is politicoloog en schrijft stukken op het snijvlak van politiek, geschiedenis en economie. Hij houdt zich voornamelijk bezig met financiële markten, het publieke domein en de economische geschiedenis van Nederland en de westerse wereld.
Dit is een artikel van EW Podium. Daarop publiceert de redactie van EW elke week diverse artikelen van jonge schrijvers, die vanuit hun eigen onderzoek, expertise of werkervaring bijdragen aan het publieke debat.
Made in China 2025
Delen van het land werden geopend voor de vrije markt. Regionale ambtenaren werd opgedragen om economische groei te creëren. Hoe ze dat doel bereikten, was minder belangrijk. Langzaam maar zeker werkte het land zich op door de waardeketen. Van gestandaardiseerde bulkproducten zoals textiel en steenkool in de jaren tachtig naar machinerie en elektronische apparaten in de jaren negentig en nul.
Maar ook dit stadium is het land nu ontgroeid. In 2015 deed China zijn plannen uit de doeken. Onder de noemer Made in China 2025 beloofde het land zich de komende tien jaar te ontwikkelen tot een wereldspeler in de hightech-industrie. De hoofdrol was weggelegd voor de halfgeleiderindustrie. Maar er was meer: lucht- en ruimtevaart, biotechnologie, robotisering, elektrische auto’s, nieuwe nucleaire technologie, nieuwe railinfra, nieuwe productietechnieken… Honderden miljarden dollars werden uitgetrokken om het land klaar te stomen voor een glansrijke 21ste eeuw.
De groeiende invloed van China in Europa
Terwijl Nederlanders zich de laatste tien jaar bezighielden met binnenlandse frivoliteiten, heeft China een ongekende economische en geopolitieke groei doorgemaakt. Grote investeringsprojecten in de hele wereld, het betreden (en domineren) van de telecommunicatiemarkt en een interne markt waarvoor de westerse bedrijven in de rij staan. Het gaat zelfs zover dat de bedrijven hun geheimen moeten prijsgeven, willen ze überhaupt toegang krijgen tot de grootste marktplaats ter wereld.
Lees ook dit commentaar van Jelte Wiersma: China-knuffelaars Merkel en Macron verraden de vrijheid
De subtiele invloed van het Chinese regime begint steeds merkbaarder te worden. Ook in Europa. Zo stemde Griekenland tegen een statement waarin de Europese Unie kritiek uitte op de mensenrechtensituatie in China. De reden was economisch. China had een aantal jaar daarvoor een haven aangekocht in het noodlijdende Griekenland: de haven van Piraeus. China had interesse getoond in een verdere uitbreiding van de haven. Griekenland wilde de gulle investeerder niet tegen de borst stoten.
Economie draait om macht
Westerlingen hebben de dogma’s van de vrije markt met de paplepel ingegoten gekregen. Kapitaal moet vrij kunnen stromen, overheden moeten zich niet met industriële of economische zaken bezighouden. Dit gebrek aan visie en coördinatie heeft ons een zwakke prooi gemaakt voor landen die wel een actief groeibeleid voor ogen hebben. Om een voorbeeld te noemen: China houdt vast aan een strak wisselkoersbeleid voor zijn eigen valuta renminbi (met de yen als munt). Zo mag die valuta niet vrij worden verhandeld. Ook het verplaatsen van kapitaal van en naar China is aan strakke regels verbonden.
Economie draait ook om macht, en dat lijken economen nogal eens te vergeten. Alle grootmachten in de (vroeg)moderne geschiedenis hebben zich bediend van een assertief handels- en productiebeleid. Zo begon de opkomst van Engeland met de Navigation Acts van 1651 en had Amerika in de negentiende eeuw de hoogste importtarieven ter wereld. Ook China heeft zich niet laten ringeloren door de vrijemarktretoriek van de Amerikanen en zijn eigen pad gekozen. Het lijkt daarin meer op het Europese model, met een mix van staatsinterventie en vrijemarktkapitalisme.
Een nieuw Chinabeleid van de Europese Unie
Kan Europa het hoofd bieden aan de nieuwe grootmacht? Tot nu toe lijken de Europese landen vooral in zichzelf gekeerd. Het grootste wapenfeit tot nu toe was een rapport, uitgebracht in 2019, dat oproept tot het ontwikkelen van een nieuw handelsbeleid ten opzichte van China.
Lees ook dit commentaar van Joris Heijn: EU kiest met verdrag voor China, foute keuze
De grote vraag is: kán de Europese Unie überhaupt iets betekenen op dit moment? De besluitvorming is traag en kan worden geblokkeerd door één veto, mocht een lidstaat het er niet mee eens zijn. Er hoeft in principe geen soevereiniteit te worden overgedragen aan Brussel. Maar lidstaten zouden zichzelf ertoe moeten zetten om via de Europese Raad een nieuw, eensgezind beleid ten opzichte van de nieuwe grootmacht te formuleren.
Wil jij een reactie geven op dit artikel? Discussieer mee! Stuur een reactie van minimaal 200 woorden naar ewpodium@ewmagazine.nl. Inhoudelijke reacties die voldoen aan de algemene fatsoensnormen worden geplaatst onder dit bericht. Zie voorwaarden.