Na zijn al twaalf jaar durende premierschap is de partij van Mark Rutte een managementclub geworden met een afgedwongen gezelligheid. De houdbaarheid daarvan is bereikt, zo laat de verrassende verkiezing van Eric Wetzels tot voorzitter zien, schrijft JOVD-voorzitter Michiel Suijker op EW Podium.
De Partij van de Arbeid en het Christen-Democratisch Appèl gingen de VVD voor. Jarenlange regeringsverantwoordelijkheid met kopstukken als Ruud Lubbers, Wim Kok en Jan Peter Balkenende die hun mandaat verkregen door het stigma van bestuurderspartij. Tegenwoordig is er weinig meer over van deze partijen. Onlangs stemden de leden van de VVD voor de tegenkandidaat-voorzitter Eric Wetzels. De uitslag binnen de partij lijkt een stem tegen het jarenlange pragmatisme van de VVD. De VVD staat op een kruispunt. Kiezen we voor herrijzing met visie en intern debat of inspiratieloos management?
Michiel Suijker (1998) studeert fiscale economie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en heeft gewerkt op de universiteit en in een family office op fiscaal gebied. Hij is voorzitter van de JOVD.
Afgedwongen gezelligheid bij de VVD niet langer houdbaar
Binnen de VVD leeft het gevoel dat de partij jarenlang interne discussie heeft platgeslagen en beleid heeft uitgesteld. Minder ideologie en meer pragmatisme. Partijcongressen werden vervangen door festivals met bier en bitterballen, de landelijke verkiezingen stonden in het teken van een levensgroot kartonnen bord van Mark Rutte en op ‘festivals’ werd Rutte als Simba omhooggeheven en werd het dierenrijk bestaande uit Kamerfractie, lokale bestuurders en bezorgde leden gedegradeerd tot klapvee. Dit alles onder het mom van gezelligheid.
Deze afgedwongen gezelligheid heeft bij de VVD de houdbaarheidsdatum bereikt. Begin oktober uitte zich dit in een overweldigende meerderheid van de tegenkandidaat-voorzitter Eric Wetzels. De door het partijbestuur voorgedragen kandidaat-voorzitter Onno Hoes kon niet eens op eenderde van de stemmen rekenen. Hiermee leek een stem op Eric Wetzels een stem tegen de vastgeroeste status quo. Bitter voor de partijtop, maar volgens de JOVD broodnodig voor de partij met haar liberale grondslag.
VVD riskeert zelfde neergang als CDA en PvdA
Het is dan ook een oude politieke wet. Een partij die te lang een managementclub is geweest, die prat gaat op haar verantwoordelijkheidsgevoel met een staatsman, zal uiteindelijk de rekening gepresenteerd krijgen. Dit overkwam het CDA in 2010 en de PvdA in 2002. Het CDA was begin deze eeuw jarenlang de beschaafde en betrouwbare bestuurderspartij onder Balkenende, maar miste kleur op de wangen. Het CDA halveerde vervolgens in 2010. De PvdA was onder de kabinetten Paars verweven tot een technocratische bestuurdersclub, waarna het in 2002 haar kiezers grotendeels verloor aan Fortuyn. De VVD krijgt nu een waarschuwing van haar leden, laat ze deze tijd benutten om te voorkomen dat de kiezer later een dure rekening presenteert.
Eenheid vanuit discussie over inhoud
Het is van belang dat de nieuwe voorzitter, Eric Wetzels, de eenheid onder de ontevreden achterban van de VVD-leden terugbrengt. Hier zat volgens de JOVD het misverstand bij de VVD. Er bestaat in een gezonde volkspartij namelijk geen tegenstelling tussen inhoudelijke discussie en eenheid. Een partij kan deze eenheid niet vanuit de top afdwingen, die moet juist ontstaan uit inhoudelijke discussie. De VVD heeft jarenlang de eenheid proberen af te dwingen door de nadruk te leggen op gezelligheid en wordt nu door haar leden teruggefloten. De VVD mag zich rijk rekenen met deze betrokkenheid van haar leden. Een partij die twaalf jaar regeert, compromisstandpunten moet uitleggen en een partijleider heeft die je met visie doorverwijst naar een geprivatiseerde oogarts, heeft groot belang bij intern dualisme.
Lees ook deze column van Gerry van der List: Heel begrijpelijk dat VVD’ers momenteel niet zo blij zijn
VVD moet weer een partij van de leden worden
De JOVD gelooft namelijk dat de berichten over ‘boze VVD-leden’ geen recht doen aan het gevoel onder bezorgde VVD’ers. De partij moet zich afvragen in hoeverre er sprake kan zijn van boze leden als de voorgedragen voorzitter slechts 32 procent van de stemmen krijgt. Is er dan niet sprake van een meer collectieve zorg? Wij zijn ervan overtuigd dat de leden niet boos zijn op de VVD. De leden willen meer onderdeel zijn van de VVD. Dat is een terechte houding. Een sterke volkspartij leunt immers niet alleen op de Haagse top, maar bestaat primair bij de gratie van actieve en overtuigde leden door het hele land. De VVD moet een partij worden waar inspraak mogelijk is als leden daaraan behoefte hebben.
De VVD kan volgens de JOVD het tij nog keren. Wetzels heeft adequaat de vinger op de zere plek gelegd. Nu moet hij de daad bij het woord voegen. Faciliteer discussie, wees niet bang voor meningsverschillen en sta achter je ideologie. Sterke liberale standpunten komen namelijk voort uit discussie en discussie kan alleen bestaan als je verdeeldheid erkent en die niet onder het tapijt schoffelt. Per slot van rekening redeneren alle VVD’ers vanuit dezelfde ideologie, namelijk het liberalisme. De JOVD vindt dat diezelfde VVD’ers als optimisten moeten kijken naar oplossingen die er wel degelijk zijn. Onno Hoes had al een goede start gemaakt met het organiseren van meer discussieavonden in zaaltjes door het hele land. Laat de VVD de partij zijn die wél doorpakt.
VVD, neem een voorbeeld aan de JOVD
De verdere oplossingen? De VVD zou een voorbeeld kunnen nemen aan de JOVD. Dit jaar stelden wij ons nieuwe politieke programma op na talloze discussieavonden over de belangrijkste politieke onderwerpen, waarna middels een collectieve ledenvergadering het nieuwe programma werd vastgesteld. De standpunten en het programma zijn voortdurend onderwerp van discussie op de inhoud, zonder dat de eenheid of de gezelligheid in het geding komen.
Kortom, de VVD heeft succes gehad door de partij van de verantwoordelijkheid te zijn. Een politieke partij is echter wat anders dan een hiërarchische managementclub. Gezien de uitslag van de voorzittersverkiezing lijkt dat besef te zijn ingedaald. De JOVD hoopt dat Wetzels deze cultuurverandering doorzet, anders vrezen wij dat de VVD hetzelfde lot wacht als het CDA in 2010 en de PvdA in 2002.
Een politieke partij is groter dan een claim op verantwoordelijkheid, wat bordesfoto’s en een persoon in het Torentje. Wetzels had een mooie campagne, waarin hij deze zorgen sterk wist te verwoorden. Hopelijk slaagt Wetzels erin om deze woorden om te zetten in een levendige VVD, met discussie en visie als fundamenten van de volkspartij.