De jaarwisseling is het grootste risico-evenement van het jaar. Overal krijgen hulpverleners te maken met agressie en geweld. Absurd en ongewenst, vindt de Taskforce Onze Hulpverleners Veilig. ‘Onze mensen op straat komen op nieuwjaarsmorgen graag heelhuids thuis,’ schrijft voorzitter Pieter Verhoeve op EW Podium.
Pieter Verhoeve (1981) is burgemeester van Gouda en voorzitter van de Taskforce Onze Hulpverleners Veilig
Dit is een artikel van EW Podium. Daarop publiceert de redactie van EW elke week meerdere artikelen van jonge schrijvers, die vanuit hun eigen onderzoek, expertise of werkervaring willen bijdragen aan het publieke debat.
Het is niet normaal. Hulpverleners die aangifte moeten doen van belediging, mishandeling of vuurwerk dat naar hen werd gegooid tijdens oud en nieuw. In Woudenberg (Utrecht) werd vorig jaar een politiewagen in brand gestoken, in Hilversum werd een boa, buitengewoon opsporingsambtenaar, in het gezicht geslagen, en in Rotterdam moest de ME de brandweer beschermen terwijl die een brand bluste. In het laatste geval werd een achttienjarige man opgepakt en vervolgd wegens poging tot doodslag omdat hij een vuurwerkbom naar de brandweerlieden had gegooid. Stuk voor stuk weerzinwekkende incidenten voor iedereen van normaal moreel postuur.
Acceptatie geweld is verschuiving maatschappelijke norm
Naar verwachting gaan de komende nacht van zaterdag op zondag weer meer dan 12.000 hulpverleners de straat op. Goed getraind, fier op hun werk. Ze komen van alles tegen. Het zal niet lukken overal aangifte van te doen, doordat er simpelweg te veel gebeurt tijdens een uitruk, de daders ontkomen of de politieagent in kwestie inmiddels gewend is te worden uitgescholden tijdens een late dienst. Met deze acceptatie is de maatschappelijke norm verschoven.
Abonnee worden?Dagelijks op de hoogte blijven van de laatste actualiteiten, achtergronden en commentaren van onze redactie? Bekijk ons aanbod en krijg onbeperkt toegang tot alle digitale artikelen en edities van EW.
Bekijk de mogelijkheden voor een (digitaal) abonnement hier
De aangiftecijfers stijgen intussen wel. Tussen 2017 en 2020 deden gemiddeld 132 hulpverleners aangifte van fysiek en verbaal geweld tijdens de jaarwisseling. De laatste keer alleen al waren dat er 217. Het aantal boa’s en brandweerlieden dat aangifte deed, verdubbelde (van gemiddeld 14 per jaarwisseling naar 33). Het is slechts het topje van de ijsberg. Ook al geeft deze nacht een traditionele piek in het aantal aangiftes dat hulpverleners doen.
Hulpverleners worden steeds meer aangespoord door de werkgever om aangifte te doen. Daarnaast is het realistisch ervan uit te gaan dat het smeulende maatschappelijk chagrijn zich ook richt op het overheidspersoneel op straat. Dat hoor ik terug van hulpverleners die ik spreek.
Oudejaarsavond is een omkeringsritueel
Waarom moet een familiefeest her en der ontaarden in een lokale veldslag? Traditioneel is oudejaarsavond een omkeringsritueel: we gedragen ons anders dan normaal. Oliebollen, spelletjes en champagne bieden een ode aan de saamhorigheid. Maar een klein deel verknalt het voor de rest.
Voor veel hulpverleners is het dus een moeilijke nacht. Niet thuis bij hun geliefden, maar aan het werk. In Den Haag zijn alle brandweerlieden (beroeps en vrijwillig) ingeroosterd op de kazerne om binnen één minuut in de tankautospuit te kunnen zitten. Op honderden politiebureaus vindt enkele uren voor de jaarwisseling een briefing plaats. De eerste prioriteit? Bescherm elkaar, overheidspersoneel dat elk jaar te vaak wordt gehinderd terwijl het gewoon zijn werk doet. Hulpverleners gaan de straat op met gehoorbescherming, vuurwerkbrillen en brandwerende kleding.
Taskforce wil maatschappelijk normbesef aanscherpen
De Taskforce Onze Hulpverleners Veilig werkt op verzoek van de Minister van Justitie aan het wegnemen van knelpunten in preventie en nazorg bij politieagenten, boa’s en brandweerlieden die te maken (kunnen) krijgen met agressie en geweld tijdens diensttijd. De Taskforce wil het maatschappelijke normbesef versterken, met werkgevers in gesprek gaan over een nog veiliger werkomgeving en de afhandeling van aangifte en nazorg waar mogelijk verbeteren.
Handen af van hulpverleners: bij geweld terecht niet alleen taakstraf, schreef Gerlof Leistra vorig jaar
Dit jaar is er een speciale video opgenomen waarin jongeren (acteurs) aandacht vragen voor hun broer, moeder of neef die op oudejaarsavond de straat op gaat voor onze veiligheid. De 250 collega’s die afgelopen jaarwisseling aangifte deden hebben immers ook dierbaren die van ze houden. Ze kunnen hun dienstkleding uitdoen, maar het letsel blijft. Achter elk uniform zit een mens. Juist het thuisfront voelt de nadelige gevolgen van wat de hulpverlener tijdens de dienst overkwam, tot uitval en arbeidsongeschiktheid aan toe.
Een toost en applaus voor onze hulpverleners
Hulpverleners zijn er voor ons. Laten wij er ook voor hen zijn. In coronatijd werden er kindertekeningen gebracht bij agenten, klapten we voor de zorg en deelden we gebak uit aan boa’s. Hoe mooi zou het zijn als we deze jaarwisseling ook weer toosten en applaudisseren voor onze hulpverleners?