De verkiezingen van komende week zijn voor Erdoğan niet meer te winnen, wat voor streken hij en zijn aanhang ook uithalen, schrijft Turkije-kenner Kaan Özgök op EW Podium.
De allesbeslissende Turkse verkiezingen zijn voor zittend president Recep Tayyip Erdoğan en zijn regerende AK-partij niet meer te winnen. Daarmee staat Turkije aan de vooravond van een historische machtswisseling. Of die er na ruim twintig jaar komt, hangt af van de vastberadenheid van de verenigde oppositie en hun presidentskandidaat Kemal Kılıçdaroğlu. Want het staatshoofd en zijn islamistische achterban zijn vastbesloten de prijs van de machtsoverdracht zo hoog mogelijk te maken. Zo hoog dat de ogenschijnlijke onbetaalbaarheid ervan moet afschrikken.
Deze regelrechte afpersing vraagt zelfbeheersing van iedereen die terug wil naar gedeelde macht en de parlementaire democratie. Het devies voor de Nationale Alliantie (de samenwerking van zes oppositiepartijen met Kılıçdaroğlu als presidentskandidaat) moet daarom zijn: stoïcijns doorgaan met de verzoenende campagne en scherp zijn op fraude tot de ontknoping volgende week zondag. De beloning is navenant.
Erdoğan probeert de kiezers om te kopen
President Erdoğan weet zich verzekerd van de schier onbeperkte middelen van de staat. Hij schroomt niet deze tijdens de verkiezingscampagne in stelling te brengen. Zo mogen alle Turkse huishoudens in mei gratis gas gebruiken. Geschenk van Reis die zo zijn burgers laat delen in de vreugde van de vondst van een nieuw aardgasveld in de Zwarte Zee.
En er is meer te vieren. Want wat dacht u van het allereerste Turkse vliegdekschip, TCG Anadolu? Dit laatste paradepaardje van de Turkse defensie-industrie mocht de viering van de nationale feestdag op 23 april opluisteren. Dat het in werkelijkheid geen carrier is, maar een amfibisch landingsschip met capaciteit voor gevechtsdrones betreft, mag de pret niet drukken.
De aankondiging van de moderne pantsertank van eigen bodem Altay, en de presentatie van het Turkse jachtvliegtuig genaamd Kaan completeren het spierballenvertoon. Die laatste kwam overigens tijdens het jaarlijkse technologische evenement Teknofest in de vitrine. Een festival dat normaliter eind augustus wordt gehouden maar om propagandistische redenen is vervroegd tot kort voor de verkiezingen. Sinds de afsluiting van deze showcase gaat Erdoğan op social media gehuld in een donkerblauw vliegerjack. Het gewenste stoere imago moet met dit nieuwe profiel wat opgekrikt na een bizarre flauwte tijdens een live uitgezonden vraaggesprek.
Zwakke Erdoğan overschreeuwt zichzelf
Deze opvallende zwakte van het staatshoofd wordt weggepoetst met ontspoord taalgebruik. Minister Suleyman Soylu van Binnenlandse Zaken bestempelde de stembusgang van 14 mei als de dag waarop alle ‘krachten de handen ineenslaan om Turkije te liquideren met een politieke staatsgreep’. Sindsdien hint Erdoğan op elk stadsplein dat hij tijdens zijn campagne aandoet op illegitimiteit van een eventuele oppositionele verkiezingswinst. ‘Wij leveren dit land niet uit aan iemand die tot president wordt gekozen met behulp van de PKK! Dit heilige volk zal voor jou (opponent Kemal Kılıçdaroğlu) de stembus tot graf maken!’ aldus de president annex volksmenner.
Eerder gaf de voornoemde minister Soylu alle 190.000 manschappen van de Turkse gendarme opdracht om tot nader order in gereedheid te blijven. Met welk doel? Daar bovenop komt een onthulling. Muharrem Erkek, woordvoerder van de sociaa-ldemocratische CHP, verklaart dat hetzelfde ministerie gouverneurs heeft benaderd voor het opzetten van een alternatief volgsysteem voor de verkiezingen. Een taak die grondwettelijk exclusief berust bij de uitvoerder van alle verkiezingen in Turkije, de Hoge Kiesraad. Al deze uitspraken en voorbereidingen voeden de speculaties dat Erdoğan en de AK-partij bij een verkiezingsnederlaag de macht niet opgeven. Of op zijn minst de uitslag met eigen gefingeerde data willen aanvechten.
Erdoğans bokkesprongen zijn eigenlijk capitulatie
Het zijn doorzichtige intimidaties van een regime dat over zijn houdbaarheidsdatum heen is. Ondanks alle douceurtjes en prestigeprojecten van Erdoğan noteert de inflatie over de maand april 4,86 procent. Gecumuleerd over de laatste twaalf maanden bedraagt deze volgens rekenaar ENAG zelfs 105 procent. En geen vliegdekschip die deze breed gevoelde pijn in de Turkse portemonnee nog wegneemt.
De opzichtige bokkesprongen zijn in werkelijkheid eerder een capitulatie. Het aanvechten of zelfs schrappen van verkiezingsuitslagen heeft de AK-partij recent in grote problemen gebracht. De ongeldigverklaring van de eerste verkiezingsuitslag van Istanbul leidde daar op 23 juni 2019 tot een nog veel grotere overwinning voor een relatief onbekende CHP-kandidaat. Dit groteske onrecht lanceerde Ekrem İmamoğlu als populaire Istanbul-burgemeester en maakte hem tot absolute Nemesis van de regerende islamisten.
Turken zijn zeer gehecht aan hun kiesrecht en het mandaat dat daaruit voortvloeit. Wie daaraan morrelt, krijgt de electorale rekening gepresenteerd. Om nog maar te zwijgen van de inzet van strijdkrachten voor eigen doeleinden. Dat opent een doos van Pandora die mogelijk Erdoğan zelf verzwelgt. De president moet dat hebben voorvoeld. Anders laat zich zijn terughoudendheid bij de inzet van het Turkse leger tijdens de eerste dagen van de aardbevingsramp van februari niet verklaren.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Koerden onder curatele
Maar wat voor Turken geldt, lijkt niet van toepassing op Koerdische landgenoten. Voor deze kiezers is wél toegestaan om beslag te leggen op hun mandaat. Op 19 augustus 2019 plaatste Ankara het grootstedelijke bestuur van Diyarbakir, Mardin en Van onder curatele. De op 31 maart 2019 gekozen burgemeesters van de hoofdzakelijk Koerdische HDP werden uit hun ambt gezet wegens faciliteren van terrorisme. Een container-beschuldiging waarmee in het Turkije van Erdoğan democratie en rechtsgang worden gesmoord.
De triomftocht van oppositioneel presidentskandidaat Kemal Kılıçdaroğlu door de straten van Van is mede hierom historisch. Dat de leider van de verenigde oppositie miljoenen mensen op de been brengt in Izmir en Istanbul is indrukwekkend, maar zegt niets over de uitkomst van de stembusgang. De vreugdetaferelen in het voornamelijk Koerdische Van markeren iets heel anders. Daar werd duidelijk dat een grote meerderheid van zes miljoen Koerdische kiezers gehoor geeft aan de HDP-oproep om op Kılıçdaroğlu te stemmen. En dat is een absolute game changer.
Paniek bij de AK-partij
Het besef dat Kemal Kılıçdaroğlu een steeds grotere kans maakt op winst in de eerste ronde van de presidentsverkiezingen veroorzaakt paniek op de burelen van de AK-partij en in het presidentiële paleis. De voor de hand liggende methodiek voor populistische pestkoppen is dan provocatie en intimidatie. ‘Wee je gebeente als je ons wegstemt en afzet, dan gaat Turkije met ons ten onder.’ Dat is de – niet eens zo impliciete – boodschap die de campagne van Erdoğan dicteert. Militante aanhangers bekogelden zondag de eerdergenoemde Ekrem Imamoglu met brokken stoeptegel tijdens diens bijeenkomst in de oostelijke provinciestad Erzurum. Hier uitte wanhoop zich in gecoördineerde agressie.
Blijft staan dat de elf grootste steden van Turkije sinds 2019 in handen zijn van de oppositie. Als zij deze machtsbasis weet te consolideren, volstaat slechts een bescheiden toename van de kiezersgunst in de rest van het land. Zolang de Nationale Alliantie en Kılıçdaroğlu samen met kiezers zich niet laten afschrikken, en op verkiezingsdag scherp controleren op stemfraude, ligt de Turkse macht aanstaande zondagavond voor het grijpen.