Een week na de moord: het debat woedt, maar wie heeft het nog over Lisa (17)?

De vele vraagtekens die resteren, blijken geen belemmering voor een venijnig publiek debat. Over de moord op Lisa, maar vooral over pijnpunten in de samenleving die deze specifieke moord ver overstijgen.

‘Wij eisen de nacht op’

Zo gingen de eerste reacties, zeker in de anderhalve dag dat er nog geen dader in beeld was, al meteen over de onveiligheid op straat, in het bijzonder voor vrouwen – en al helemaal ’s nachts op het fietspad door een uitgestorven bedrijfsterrein.

Verontwaardigd vroegen mensen zich af hoe het kon dat het slachtoffer daar en op die tijd in haar eentje fietste.

Zulke reacties leidden op hun beurt tot boosheid van mensen die stelden dat ook jonge vrouwen het volste recht hebben om in de nacht alleen over straat te gaan. Die boosheid leidde op vrijdagmiddag 22 augustus al tot een inzamelingsactie: ‘Wij eisen de nacht op.’

Direct verschenen de eerste billboards langs wegen en op treinstations. Woensdag 27 augustus sloot initiatiefnemer Danique de Jong de actie af met 509.446 euro op de teller.

Zorgen over vrouwenhaat

Zondag 24 augustus sprak de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema in het televisieprogramma Zomergasten haar zorgen uit over ‘vrouwenhaat’ en ‘oordelen over jonge meiden’.

Hoewel ‘de meeste mannen gewoon bondgenoten zijn’, omschreef Halsema een samenleving ‘waarin sommige mannen denken dat ze alle grenzen kunnen passeren, vrouwen pijn kunnen doen en vrouwen kunnen vermoorden’.

Nieuwe wending: asieldiscussie

Toen voor de moord op Lisa en voor de verkrachting van een andere vrouw de verdachte was aangehouden in een nabijgelegen asielzoekerscentrum, kreeg het debat een andere wending.

Een heel ander pijnpunt kwam bloot te liggen: de weerstand tegen het asielbeleid in het algemeen – en in het bijzonder de zorgen over de hoge geweldscijfers in en om asielzoekerscentra en de oververtegenwoordiging van mannelijke asielzoekers in de daderstatistieken van (seksueel) geweld.

Het was PVV-leider Geert Wilders die de knuppel in het hoenderhok gooide:

Naast duizenden reacties van medestanders van Wilders, roerde zich ook migratiedeskundige Jan van de Beek, die op basis van criminaliteitscijfers de overrepresentatie van jonge mannen uit bepaalde minderheden (ten opzichte van autochtone jonge mannen) had berekend.

De kans dat een Syrische jonge man een seksueel misdrijf pleegt, zo stelde Van de Beek, is 4,4 keer groter; bij een Iraniër is 6,6 keer, een Eritreeër 7,5 keer, een Irakees 8,4 keer, een Afghaan 10,9 keer en een Somaliër liefst 20,3 keer.

Wat die cijfers precies zeggen – en welke politieke conclusies daaraan kunnen worden verbonden, werd vervolgens het onderwerp van discussie.

Migratiedeskundigen clashen

Hierop mengde zich andermaal burgemeester Halsema. Op berichtenplatform BlueSky plaatste zij de grafiek met relatieve aantallen van Van de Beek (‘gegoochel’) naast een staafdiagram van de absolute aantallen verdachten van seksuele misdrijven. Een lange staaf suggereerde disproportioneel veel autochtone verdachten, korte staafjes relativeerden het aandeel van asielzoekers per herkomstland.

Halsema schreef over Van de Beek: ‘De bedoeling is om de verantwoordelijkheid voor seksueel geweld letterlijk over de grens te duwen. Dit is onderdeel van het probleem.’

Zij kreeg bijval van migratiehistoricus Leo Lucassen. Die stelde abusievelijk dat de grafiek van Van de Beek niet was gecorrigeerd naar geslacht en leeftijd, zodat deze een verkeerd beeld van asielzoekers zou geven.

Lucassen noemde het ‘een misleidende vergelijking’, waar Van de Beek fel op reageerde. Hij noemde Lucassen ‘een schande voor de wetenschap’.

Dit is lachen!
Leo Lucassen is zó dom en zó activistisch, dat hij een schande is voor de wetenschap.
Leo Lucassen beschuldigt mij van “bewust geen rekeninghouden met leeftijd en gender” als reactie op een grafiek over MANNEN, waaronder staat GECORRIGEERD VOOR LEEFTIJDSOPBOUW.… pic.twitter.com/fYD0LjYaJQ

— Dr. Jan van de Beek (@demo_demo_nl) August 27, 2025