VVD stopt met TikTok. Volgt Nederland?

In navolging van India, de Verenigde Staten, Canada en het Europees Parlement, krijgt de kwestie-TikTok eindelijk serieuze aandacht in Nederland. Maar een eensgezinde aanpak lijkt nog ver weg, schrijft Marck Lauxtermann.

Na een kritisch adviesrapport van de Algemene Inlichtingen en Veiligheidsdienst (AIVD) over ‘verhoogde spionagerisico’s’ en een verbod op de Chinese sociale media-app op de werktelefoons voor rijksambtenaren, heeft nu ook de VVD aangekondigd zijn TikTok-account te verwijderen. De VVD is daarmee de eerste politieke partij die TikTok in de ban doet.

Kamerlid Queeny Rajkowski, die het besluit donderdagochtend op TikTok bekendmaakte, legde uit dat de VVD als politieke partij een voorbeeldfunctie heeft. Als de AIVD expliciet waarschuwt voor het gebruik van TikTok, dan kan de VVD dat niet negeren, zo zei Raijkowski tegen Het Parool. Aan de andere kant hoeft niet iedereen het voorbeeld van de VVD te volgen: ‘Iedereen moet zelf weten of ze TikTok willen.’ Overigens stopt de VVD ook niet onmiddellijk op TikTok. Tot volgende week verschijnen er op haar pagina nog filmpjes over de risico’s van TikTok-gebruik.

Een zelfopgelegd TikTok-verbod, een bewustwordingscampagne over de risico’s, maar ook de liberale toezegging dat de burger zelf mag bepalen of hij zich iets ervan aan trekt. Je zou het dubbelzinnig kunnen noemen, maar het laat vooral zien hoezeer de VVD en andere partijen worstelen met de rol van TikTok in onze samenleving.

TikTok als surveillancewapen

Regulering is noodzakelijk. Het is al jaren duidelijk dat alle sociale media, bijvoorbeeld ook Facebook en Twitter, schuldig zijn aan het verspreiden van desinformatie en schadelijke inhoud – variërend van schadelijke dieettips tot de confronterende vakantiefoto’s van influencers. Daarbij zijn sociale media enorm verslavend. Zo’n 5 procent van de middelbare scholieren heeft naar eigen zeggen last hiervan, volgens het vierjaarlijks Health Behavior in School-aged Children-onderzoek.

Bovendien bedreigt TikTok de staatsveiligheid. TikTok is eigendom van het Chinese ByteDance, dat net als andere Chinese bedrijven opereert onder het alziend oog van de Chinese overheid. Een rapport voor een Australische senaatscommissie stelde recentelijk dat het bedrijf niet eens zelfstandig is, maar deels een staatsonderneming.

TikTok als propagandamiddel

Daarom vrezen westerse veiligheidsdiensten dat de Chinese overheid toegang tot de persoonsgegevens van TikTok-gebruikers heeft. Met die data zou de Chinese overheid burgers kunnen volgen. Een reële angst, zo bleek vorig jaar, toen naar buiten kwam dat journalisten die onderzoek deden naar TikTok via hetzelfde medium werden bespioneerd.