De Utrechtse start-up Orbisk zet kunstmatige intelligentie in om weggegooid eten te analyseren en zo geld én CO2-uitstoot te besparen.
‘Hebben jullie onze Orbi al gezien?’ vraagt projectmanager Lena Burgdorf opgewekt aan het bezoek. Ze gaat voor in het Utrechtse kantoorpand van Orbisk. In de hoek van hun kantine staat een niet zo heel bijzondere vuilnisbak.
De scanner die daarboven hangt, de ‘Orbi’, dát is de innovatie die Orbisk succesvol maakt. De oprichters haalden er recent nog een investering van 8 miljoen euro voor op.
Burgdorf laat zien hoe het werkt. Ze pakt een bakje humus uit de ijskast en houdt die boven de prullenbak, alsof ze die weg wil gooien. De scanner maakt een foto, die je direct terugziet op het schermpje, voordat het bakje verdwijnt in de vuilnisbak.
Het Orbi-systeem houdt door een AI-analyse van deze data bij wat het personeel weggooit en komt op basis daarvan met suggesties. Bijvoorbeeld: we zien dat jullie elke week drie bakjes humus weggooien, misschien kun je er eens eentje minder kopen?
Klimaatpionier: Orbisk, Utrecht.
De uitdaging: honderden kilo’s voedsel die in professionele keukens dagelijks worden weggegooid.
De oplossing: een slimme scanner boven de vuilnisbak die helpt tegen voedselverspilling.
Al is dat in het geval van Orbisk een fictief advies. Want zoals het een duurzame start-up betaamt, wordt hier amper iets weggegooid. De humus gaat dan ook netjes terug in de koelkast.
Dat is wel anders bij grote professionele keukens van hotels, cruiseschepen en cateraars. ‘Iedereen die ooit een bijbaantje in de horeca heeft gehad, weet dat er kilo’s en kilo’s aan eten wordt weggegooid,’ vertelt Richard Beks, een van de drie oprichters van Orbisk.
‘Hoe luxer het land, hoe erger het is – in Dubai gaan schalen vol zalm of kreeft zo de kliko in. Gemiddeld kost een kilo voedsel 7 euro aan inkoop, en grotere hotels gooien tussen de 50 en 100 kilo eten per dag weg. Het was een snel rekensommetje dat daar geld te besparen valt.’
Orbisk zet AI in tegen voedselverspilling
Beks en zijn compagnons waren niet de eersten die dat hadden bedacht. Er bestonden al tablets waarop professionele chefs konden bijhouden wat ze weggooiden. Maar de toevoeging van kunstmatige intelligentie (AI) maakte van Orbisk een onderscheidende speler.
‘We zijn begonnen in 2019, toen AI en beeldherkenningstechniek opkwamen. Met die technieken kunnen wij veel preciezer, tot op ingrediëntniveau, zien wat er wordt weggegooid. Ook hoeven chefs niet handmatig in te vullen wat ze weggooien en kunnen we het systeem zelf analyses laten maken.’
Het AI-systeem traint zichzelf op basis van de foto’s van het weggegooide eten, afkomstig van de intussen 800 Orbisk-scanners in 43 landen. Miljoenen foto’s zijn het. De twijfelgevallen worden gecheckt door een team van zestien mensen in Uganda. Is het een komkommer of een courgette? Zijn dat stukjes kip of tofu in de curry?
De foto’s bleken een gamechanger om ook het personeel mee te krijgen in de voedselverspillingstransitie, zegt Beks. Want een keukenteam van een grote hotelketen zit niet per se te wachten op ingewikkelde data-analyses. ‘Onze food waste coaches presenteerden dan zo’n dashboard aan de klant met allemaal data en grafiekjes. Vinden wij prachtig, maar voor een gemiddelde chef is het veel te complex.
We hebben gemerkt dat het beter werkt om bijvoorbeeld vier dingen eruit te lichten. En om alle foto’s van het weggegooide eten toe te voegen. Want 4 kilo weggegooid ei klinkt wat abstract. Maar als je 4 kilo ei in tientallen foto’s onder elkaar ziet – dan schrikken mensen. Dan komen ze in beweging.’
Orbisk bespaart geld én CO2-uitstoot
Overigens wordt het AI-herkenningssysteem steeds beter, maar er zijn wel grenzen aan, legt Beks uit. ‘Op een buffet stapelen mensen hun bord bomvol. Dat is zo’n zooi. Dat kun je meestal niet per ingrediënt ontleden, ook niet met AI. Het is geen magic.’
De belofte van Orbisk is dat je met hun technologie – die met een abonnementsmodel inclusief service zo’n 6.500 euro per jaar kost – tussen de 50 en 80 procent kunt besparen op de inkoop. En dan hebben we het nog niet over de besparing van grondstoffen en energie.
Samen met non-profitorganisatie Eaternity berekende Orbisk dat dit gemiddeld 4,5 kilo CO2-uitstoot scheelt per kilo weggegooid eten.
Al blijkt het duurzame aspect voor keukens niet de drijfveer te zijn. ‘Het gaat ze in de eerste plaats om geld. Dat is niet erg, want daarmee reduceren we de voedspelverspilling net zo goed.’