Nationalisme, xenofobie en haat; ze zijn nog altijd niet verdwenen van het Europese toneel. In de EU is geen plek voor onderdrukking, intolerantie en extremisme.
Dat zijn de waarschuwende woorden van onder anderen vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans. Uit naam van ‘Brussel’, zegt hij samen met eurocommissaris Vera Jourova (Justitie), ‘pal achter de democratie, de rechtsstaat en de fundamentele rechten te staan, zowel in Europa als wereldwijd’. Nationalisten zijn ‘onpatriottisch’, vindt Timmermans: ‘Nationalisme is als alcoholisme.’
Hij komt met een eigen definitie van de term ‘patriot’: ‘Een echte patriot is trots op zijn natie, wil dat die sterk, vreedzaam, voorspoedig en op waarden gebaseerd is. Een patriot weet dat daarvoor eenheid nodig is, openheid, samenwerking met anderen, en ziet de voordelen van afspraken, debat en solidariteit.’ Hij heeft naar eigen zeggen een duidelijke boodschap: ‘Een patriot is een Europeaan, een Europeaan is een patriot.’
Black Ribbon Day
Timmermans doet zijn uitspraken op de Europese dag ter herdenking van de slachtoffers van totalitaire en autoritaire regimes, die ook wel bekendstaat als Black Ribbon Day. De herdenkingsdag werd in het leven geroepen door het Europese Parlement en is sinds 2009 van kracht. Het was dat jaar zeventig jaar geleden dat nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie het Molotov-Ribbentroppact ondertekenden.
Het niet-aanvalsverdrag tussen de Sovjet-minister van Buitenlandse Zaken Vjatsjeslav Molotov en zijn Duitse collega, nazi Joachim von Ribbentrop, kwam destijds als een grote verrassing. De Sovjet-Unie was in het gedachtegoed van de nazi’s ‘het centrum van het joods-bolsjewistische complot’, terwijl Sovjet-leider Josef Stalin het fascisme – in Duitsland als de nationaal-socialistische variant – met hand en tand wilde bestrijden.
Lees deze blog van Geerten Waling: ‘Geschiedenis is de manier waarop we omgaan met het verleden‘
Timmermans spreekt zich wel vaker uit tegen nationalisme
Het duivelse akkoord op 23 augustus 1939 betekende het begin van een van de donkerste periodes uit de recente geschiedenis van ons continent, brengt het duo Timmermans-Jourova in herinnering. De Duitse Wehrmacht viel in september Polen binnen, terwijl de Russen vanuit het oosten opstoomden. De twee legers naderden elkaar, zonder elkaar aan te vallen – precies zoals was afgesproken in het Molotov-Ribbentroppact.
‘Totalitaire regimes perkten vrijheden in en maakten miljoenen burgers slachtoffer van hun ideologie. We moeten de herinnering aan de verschrikkingen uit het verleden levend houden. Dat geeft ons kennis en kracht om degenen die deze ideologieën nieuw leven willen inblazen te verwerpen,’ aldus de Europese Commissie.
Timmermans spreekt zich geregeld uit tegen populisme en nationalistische tendensen. Zo kritiseert hij Polen en Hongarije, EU-lidstaten die niet schromen het eigenbelang voorop te stellen, bijvoorbeeld tijdens de migratiecrisis.