De strijd om een verbod op kalifaatgroep Hizb ut-Tahrir

Reuring in Den Haag: de orthodox-islamitische organisatie Hizb ut-Tahrir houdt komende zondag een zogenoemde kalifaatconferentie. Onder meer het CDA en de PVV pleitten voor een verbod op de organisatie, die in tal van moslimlanden is verboden. In veel westerse landen is Hizb ut-Tahrir wel legaal. Waar staat deze club voor?

Hizb ut-Tahrir, Arabisch voor Partij van de Bevrijding, is in 1953 opgericht in Jordanië – waar het hoofdkwartier staat – om in het Midden-Oosten een islamitische staat te stichten voor de hele oemma, de wereldwijde moslimgemeenschap. De internationale organisatie noemt zichzelf expliciet niet spiritueel, maar politiek. Het doel is een kalifaat waar sharia-wetgeving geldt en dat wordt geleid door een kalief. Vermoedelijk zijn zo’n twee miljoen moslims over de hele wereld lid.

De organisatie wil strijden tegen ‘de imperialistische, ongelovige staten die macht of invloed hebben in moslimlanden’, aldus de Nederlandse website van Hizb ut-Tahrir. De makers van de site zien het als hun taak om ‘plannen met betrekking tot kolonisatie’ en samenzweringen te onthullen. De staat Israël, die in hun ogen is gevestigd in islamitisch gebied, is wat Hizb ut-Tahrir betreft zo’n koloniale samenzwering. De afbraak van de ‘illegale staat’ Israël is dan ook een belangrijk streven.

AIVD: groep sterk beïnvloed door salafisme

Elf jaar geleden publiceerde de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) het rapport Radicale dawa in verandering. De opkomst van islamitisch neoradicalisme in Nederland. Daarin schrijft de veiligheidsdienst onder meer dat de beweging ‘ideologisch sterk beïnvloed’ is door het salafisme en oorspronkelijk is ‘gemodelleerd naar zowel de Moslimbroeders als marxistische bewegingen’. Hizb ut-Tahrir opereert volgens de AIVD ‘bijzonder heimelijk en kent een cellenstructuur met een bijna militaire hiërarchie’. Kenmerkend voor de beweging zijn volgens de inlichtingen- en veiligheidsdienst antizionisme, een ‘intense afkeer’ van seculiere overheden en denkwijzen, het mijden van andersdenkenden en ‘het voorschrijven van een confronterende boodschap’.

Hedendaags antisemitisme heet antizionisme en richt zich op Israël, meent Afshin Ellian

Hoewel de Nederlandse tak geweldloosheid predikt, vermoedt de AIVD dat dit slechts een dekmantel is: voor de stichting van het kalifaat is Hizb ut-Tahrir eventueel bereid om geweld te gebruiken, ‘maar dat wordt nu nog niet opportuun geacht’. De veiligheidsdienst wijst erop dat de organisatie eerst krachtiger wil worden door hoogopgeleide aanhangers op ‘strategische posities’ in de maatschappij te plaatsen, en verwijst hierbij naar het Verenigd Koninkrijk. Daar is de groepering vooral actief op universiteiten. Daar zou een aantal (voormalige) terroristische organisaties uit Hizb ut-Tahrir zijn voortgekomen.

In Duitsland verboden, maar niet in Australië en Amerika

In Europa is Hizb ut-Tahrir behalve in het Verenigd Koninkrijk ook populair in België, Frankrijk, Denemarken en Duitsland. Laatstgenoemde land verbood in 2003 alle publieke activiteiten van de groepering vanwege antisemitische uitingen, al mogen Duitsers wel lid zijn van de partij. In de meeste westerse landen, waaronder ook Australië en Amerika, is Hizb ut-Tahrir legaal omdat terroristische activiteiten van de beweging niet konden worden aangetoond. Zo pleitte een Amerikaans Congreslid in 2007 voor een verbod, omdat de beweging duizenden geesten zou manipuleren om vervolgens lid te worden van bijvoorbeeld Al-Qa’ida. ‘Hizb’ ontkent zelf in alle toonaarden banden met terreurgroeperingen.

Afshin Ellian: Dividenddebat was schijndebat, voer debat over salafisme!

In Rusland en overwegend islamitische landen als Bangladesh, Kazachstan, Pakistan en Turkije is Hizb ut-Tahrir wel aangemerkt als terroristische organisatie en dus verboden. Vorig jaar ontstond in Indonesië veel woede toen de overheid besloot de beweging te verbieden omdat die ‘de nationale eenheid en het bestaan van de Indonesische staat’ zou bedreigen. Mensenrechtenorganisaties als Human Rights Watch reageerden verontwaardigd. Human Rights Watch noemde de maatregel ‘draconisch’ omdat die een gevaarlijk precedent zou scheppen: ‘religieuze minderheden, linkse organisaties of Papoea-groeperingen’ zouden er volgens de non-gouvernementele organisatie de mond mee kunnen worden gesnoerd.

CDA en PVV wilden Hizb ut-Tahrir al eerder verbieden

Vier jaar geleden, in september 2014, pleitte CDA-leider Sybrand Buma voor een verbod op Hizb ut-Tahrir, maar zonder succes. PVV-Kamerleden Geert Wilders en Machiel de Graaf vroegen toenmalig minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten (VVD) later die maand om sympathisanten te denaturaliseren en uit te zetten, maar Opstelten zag daartoe geen aanleiding. De groepering maakte zich volgens hem niet schuldig aan strafbare feiten omdat ze niet opriep tot geweld.

De gemeente Den Haag, waar zondag de conferentie ‘In de voetsporen van Mohammed (vrede zij met hem)’ is in zalencentrum Opera, ziet geen reden om de conferentie te verbieden. Een woordvoerder van de gemeente liet woensdag aan The Post Online weten dat de bijeenkomst valt onder de vrijheid van vergadering. ‘Dat is een grondrecht. Net als bij alle andere bijeenkomsten die in het land worden gehouden, mogen ook hier geen strafbare uitlatingen worden gedaan.’ Dit tot onvrede van PVV-leider Wilders, die vindt dat ‘politici zich als makke schapen naar de slachtbank laten leiden’.

De Haagse PVV-fractievoorzitter Karen Gerbrands heeft Groep de Mos, de grootste partij in de Hofstad, gevraagd de bijeenkomst te verbieden. Groep de Mos – vernoemd naar voormalig PVV’er Richard de Mos – ziet geen reden om de ‘kalifaatconferentie’ op voorhand te verbieden. Dit omdat een kandidaat raadslid van Groep De Mos eigenaar is van de zaal. ‘Als de conferentie in zalencentrum Opera antiwesterse, antisemitische en anti-integratieve elementen bevat, dan moet deze bijeenkomst worden verboden,’ reageert de partij op haar website.