Diefstal bij ASML verontrust politiek Den Haag

Bij chipmachinefabrikant ASML zijn bedrijfsgeheimen ontfutseld door Chinese spionnen. Het bedrijf ontkent dat de Chinese overheid erachter zit, maar toch staat de discussie over de invloed van China ook in Nederland op scherp. Vier vragen en antwoorden.

Wat is er aan de hand?

Chinese werknemers van ASML hebben bedrijfsgeheimen gestolen. Dat blijkt uit onderzoek van het FD. De spionnen zouden hooggeplaatste R&D-medewerkers zijn die indirecte banden hadden met het Chinese ministerie van Wetenschap en Technologie.

In een reactie laat ASML weten dat de Chinese overheid niet betrokken was bij de diefstal. Volgens ASML was er sprake van ‘een rotte appel’ maar is er geen enkele reden om nu geen zaken meer te doen met China. Het bedrijf zegt niet hoe het er zo zeker van is dat de overheid niets van doen had met de diefstal van de bedrijfsgeheimen van ASML.

De Chinezen zouden onder meer broncodes, software, prijsstrategieën en geheime gebruikershandleidingen hebben gestolen. De ASML-medewerkers zouden jarenlang toegang hebben gehad tot het interne netwerken van de ASML-verstiging in het Amerikaanse San Jose. De schade zou enkele honderden miljoenen euro’s bedragen, meldt het FD.

Volgens ASML-CEO Peter Wennink waren er bij de diefstal naast Chinezen ook medewerkers met andere nationaliteiten betrokken. ASML verdubbelde in 2018 de omzet in China tot 1,8 miljard euro. China was goed voor ongeveer een zesde van de omzet van de chipmachinefabrikant.

Waarvoor gebruikten de Chinezen deze kennis?

Enkele Chinese oud-medewerkers van de ASML-vestiging in San Jose waren in 2014 in dezelfde plaats een concurrent begonnen: XTAL. Dit bedrijf werd maandenlang voorzien van allerlei geheime informatie door twee andere Chinezen die op dat moment nog in dienst waren van ASML.

In 2015 wist XTAL opeens Samsung als klant weg te kapen bij ASML. Toen ging er een belletje rinkelen, blijkt uit de reconstructie van het FD. XTAL werd veroordeeld voor de geleden schade en vroeg daarna faillissement aan. Het is echter onduidelijk of de bedrijfsgeheimen van ASML op dat moment misschien al lang doorgestuurd waren naar China.

Hoe wordt gereageerd op de diefstal?

Minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok (VVD) beklemtoont dat bedrijven de beveiliging van hun data serieus moeten nemen. ‘Het is niet nieuw dat we geconfronteerd worden met bedrijfsspionage van de kant van China.’ In mei presenteert het kabinet een China-strategie, die erop gericht is om Nederlandse bedrijven en technologie te beschermen tegen spionage en diefstal door China.

‘Dit is de wereld waarin we leven,’ vervolgt Blok. Hij vindt het naar eigen zeggen ‘heel zorgelijk’ dat nu een groot en gerenommeerd technologiebedrijf als ASML is getroffen. ‘Het feit dat zo’n bedrijf slachtoffer kan zijn, geeft aan dat iedere organisatie dat kan zijn.’

Kamerleden reageren verbolgen op de bedrijfsdiefstal. Wybren van Haga (VVD) waarschuwt dat Nederland moet opletten omdat het anders wordt leeggeroofd. Volgens Joba van den Berg van het CDA is de onthulling ‘weer bewijs dat onze vitale sectoren en dus ook 5G beschermd moeten worden’

Sjoerd Sjoerdsma (D66) meent dat Europa in de WTO harder moet optreden tegen China.

Tom van der Lee (GroenLinks) heeft een debat aangevraagd met minister Wiebes over het voorval.

Wat speelt er nog meer met China?

De AIVD schreef vorige week in zijn jaarverslag dat ‘verreweg de grootste dreiging op het gebied van economische spionage afkomstig [is] van China’. Het regime van president Xi Jinping wil met grote economische beleidsstrategieën als ‘Made in China 2025’ en de ‘Nieuwe Zijderoutes’ de economische en geopolitieke invloed vergroten. De inlichtingendienst wijst erop dat dit leidt tot zowel economische kansen als ‘toenemende competitie’ met westerse en dus ook Nederlandse bedrijven. Dat doet Peking via ‘een breed scala aan (heimelijke) middelen (…) die het verdienvermogen van Nederlandse bedrijven ondermijnen en die op termijn kunnen resulteren in economische en politieke afhankelijkheden’.

Minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok (VVD) is al maanden bezig met ontwikkelen van een zogeheten China-strategie, over de vraag hoe Nederland moet omgaan met de opkomst van de Chinezen als wereldmacht. De afgelopen weken waarschuwt de Amerikaanse ambassadeur Pete Hoekstra Nederland voortdurend om niet in zee te gaan met het 5G-netwerk van het Chinese telecombedrijf Huawei. Volgens hem levert dat grote risico’s op voor de privacy en zet dat de deur open voor manipulatie en spionage van burgers.

Op de Europese top van 20 en 21 maart in Brussel hebben de 27 regeringsleiders van de Europese Unie (EU) China bestempeld tot ‘strategische rivaal’. Afgelopen dinsdag had de 21ste jaarlijkse EU-China-top plaats, waar beide partijen naar eigen zeggen hebben afgesproken ‘het strategische partnerschap te verdiepen’. Een week eerder zei voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk tegen de Chinese premier Li Keqiang dat de EU ‘zich ernstige zorgen maakt over de mensenrechten’ in het grootste land van Azië.