ChristenUnie en SP trekken ten strijde tegen arbeidsmigratie

Kritiek op immigratie was lange tijd alleen op rechts geaccepteerd, maar ook linkse partijen hebben de kwestie inmiddels omarmd. In een opvallende samenwerking willen coalitiepartij ChristenUnie en oppositiepartij SP de ‘ongebreidelde’ arbeidsmigratie binnen de Europese Unie beteugelen. De kritiek sluimert al langer, maar het vrije verkeer van personen is een pijler van de EU waar VVD en D66 niet aan lijken te willen tornen.

ChristenUnie en SP hebben een ‘actieplan’ opgesteld om arbeidsmigratie ‘eerlijk en sociaal’ te maken. Volgens de partijen moeten EU-lidstaten afspraken maken over hoeveel werknemers er maximaal in een ander land mogen werken, en in welke sectoren zij nodig zijn. Dit omdat ‘ongeremde arbeidsmigratie zorgt voor misstanden, verdringing’ en de lonen kunstmatig laag houdt, schrijft ChristenUnie-fractievoorzitter Gert-Jan Segers op Twitter. SP-leider Marijnissen voegt eraan toe dat ‘we moeten voorkomen dat werknemers tegen elkaar worden uitgespeeld en dat arbeidsmigratie een verdienmodel wordt’.

‘Arbeidsmigratie houdt lonen kunstmatig laag en zorgt voor verdringing’

Segers trekt de vergelijking met de gastarbeiders die in de jaren zestig vanuit Turkije en Marokko naar Nederland kwamen. ‘Nu zijn het Oost-Europeanen. Dat houdt de lonen hier kunstmatig laag en zorgt voor verdringing aan de onderkant van de arbeidsmarkt,’ zegt Segers tegen de Volkskrant. Hij wijst erop dat daardoor duizenden mensen in de bijstand terechtkomen ‘die we niet mogen afschrijven’.

Het beperken van de arbeidsmigratie binnen de EU is in het belang van zowel Nederlandse arbeiders als die uit armere lidstaten, benadrukken de twee partijleiders. ‘In Nederland is op grote schaal sprake van uitbuiting van buitenlandse werknemers,’ aldus Segers. ‘Maar ook in een land als Litouwen zijn de gevolgen enorm.’ De ChristenUnie-leider zegt dat in dat land ‘ontvolking’ plaatsvindt doordat arbeiders in westelijker gelegen landen gaan werken en zo hun gezinnen achterlaten, die daardoor zouden worden ontwricht. ‘Er is een omslag nodig. Willen we alles overlaten aan de vrije markt, of een beschermende overheid?’

Die beschermende overheid zou volgens SP en ChristenUnie ook werk moeten maken van de integratie van arbeidsmigranten. Ze willen dat iedereen die langer dan drie maanden in Nederland werkt, moet integreren, onder meer door Nederlands te leren. Ook moeten zij zich inschrijven bij de gemeente zodat de inspectie beter kan toezien op misstanden op het gebied van huisvesting. Zondagavond was in een reportage van Nieuwsuur te zien hoe de huizen die uitzendbureaus voor Oost-Europese arbeidsmigranten regelen vaak klein en vies zijn, terwijl de huren relatief hoog liggen.

Segers: Arbeidsmigratie brengt draagvlak EU in gevaar, zie Brexit

Als de arbeidsmigratie niet wordt aangepakt, komt het draagvlak van de Europese Unie bovendien in gevaar, vreest Segers. ‘De onmogelijkheid om de immigratie te reguleren, heeft de basis gelegd voor de Brexit-stemming.’ Hoewel het Verenigd Koninkrijk geen deel uitmaakt van de Schengenzone, waarin het vrije verkeer van personen geldt, is in het land de afgelopen jaren de onvrede gegroeid over de vele vooral Afrikaanse migranten die het land via onder meer Calais en Duinkerke illegaal proberen binnen te komen. Momenteel is de EU ‘te veel een project voor het bedrijfsleven waar de sociale kant ontbreekt,’ vindt Segers.

Omdat het vrije verkeer van personen een van de pijlers is van de EU, is twijfelachtig of er in Brussel zal worden geluisterd naar het voorstel. ‘Daar zouden we over in gesprek moeten,’ zegt Marijnissen. Toch denkt zij dat ook landen in Midden- en Oost-Europa er wel voor openstaan, omdat veel jonge mensen uit deze landen vertrekken.

Polen kunnen ww-uitkeringen meenemen naar eigen land

Naast uitbuiting van arbeiders en een leegloop van landen in Midden- en Oost-Europa heeft arbeidsmigratie binnen de EU ook een aantal nadelige gevolgen voor Nederland. Een recente kwestie waar de gehele Tweede Kamer het liefst een einde aan zou maken, betreft de export van WW-uitkeringen die in Brussel onder de noemer ‘coördinatieverordening sociale zekerheid’ makkelijker wil maken.  De regeling is vooral voordelig voor arbeidsmigranten uit Polen, die de voor Poolse begrippen ruimhartige werkloosheidsuitkeringen in Nederland kunnen meenemen naar hun eigen land. Zo kunnen de arbeidsmigranten een paar maanden vakantie houden in Polen, ook omdat niet te controleren is of zij voldoen aan de sollicitatieplicht.

Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Wouter Koolmees (D66) is er evenmin blij mee, en spreekt van ‘een graat in de keel’. Hij kan de zogenoemde noodremprocedure inzetten in Brussel, maar wil de zaak niet op de spits drijven. Hoewel naast Nederland ook Duitsland, Denemarken, België en Luxemburg tegen de verordening zijn, is een ruime meerderheid van de EU-lidstaten vóór. Nu al gaat jaarlijks zo’n 16 miljoen euro van Nederland naar het buitenland, maar als de verordening wordt aangenomen, kan dit bedrag oplopen tot zeker 32 miljoen euro per jaar.

50.000 arbeidsmigranten erbij? VVD en D66 noemden het ‘keihard nodig’

Er zijn volgens de rijksoverheid minstens 400.000 arbeidsmigranten uit de EU in Nederland. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) meldde in februari dat Nederland jaarlijks zeker 50.000 arbeidsmigranten uit de EU nodig heeft om personeelstekorten op te vangen. Nadat bedrijven, uitzendbureaus en werkgeversorganisaties als VNO-NCW zich daar achter schaarden, zeiden ook regeringspartijen VVD en D66 dat arbeidsmigranten ‘keihard nodig’ zijn. Als Nederland zou verzuimen Oost-Europeanen binnen te halen, zouden zij voor Denemarken en Duitsland kiezen, wat volgens het CBS desastreus zou zijn voor de Nederlandse economie.

Al eerder plaatsten linkse partijen als SP en ChristenUnie kanttekeningen bij die oproep. In november 2018 zei Segers in gesprek met Elsevier Weekblad dat arbeidsmigratie ‘een fundamenteel en potentieel giftig punt’ is. Het ‘neoliberalisme‘ van premier Mark Rutte, die in 2003 als staatssecretaris van Sociale Zaken het probleem van arbeidsmigratie bagatelliseerde en het vrije verkeer van personen in de EU toejuichte, is volgens Segers funest voor laaggeschoolde Nederlandse arbeiders. De ChristenUnie-leider zei dat Nederland bezig is ‘het multiculturele drama nog een keer te herhalen’, en waarschuwde voor een ‘populistische golf’ als de immigratie binnen de EU niet zou worden beperkt.

Eerder dit jaar zette Elsevier Weekblad al een aantal negatieve gevolgen van massale arbeidsmigratie op een rij. Zo zijn ‘Polenhotels’ in het Zuid-Hollandse Maasdijk voor omwonenden een bron van onvrede, omdat een deel van de Poolse arbeiders die er verblijven, debet zijn aan vecht- en steekpartijen, winkeldiefstallen, wildplassen, zwerfvuil en asociaal rijgedrag. Ook in Noord-Brabant zorgen Polen in vakantieparken voor ‘verloedering en drugsoverlast’, waardoor toeristen steeds vaker Brabantse vakantieparken mijden, berichtte het Brabants Dagblad vorig jaar.

De door Segers en Marijnissen aangehaalde integratie is eveneens een probleem. De meeste Polen werken en wonen vooral in gezelschap van landgenoten en zijn ondanks het volgen van taalcursussen de Nederlandse taal vaak niet machtig. In sommige bedrijven zijn de Polen in omvang zelfs zo dominant dat hun opdrachtgevers naar verluidt Pools leren. Polen hebben minder contact met Nederlanders dan zij zouden willen en voelen zich – ook als ze hier al langer wonen – vaak als tweederangsburgers behandeld. Het percentage Polen dat zich in Nederland thuis voelt, nam tussen 2009 en 2015 af. Toch meldde het Sociaal en Cultureel Planbureau vorig jaar nog dat driekwart van de Polen die zich sinds 2004 in Nederland vestigden, verwacht over vijf jaar nog steeds in Nederland te wonen.

Steun van PvdA’er Asscher: belangen werkenden boven businessmodel

Het plan van ChristenUnie en SP krijgt steun van Lodewijk Asscher. De PvdA-fractievoorzitter verwijst op Twitter naar een oproep die hij begin 2017 deed aan Europese sociaal-democraten. Ook Asscher zei toen al dat het vrije verkeer van werknemers in de EU een ‘businessmodel voor lage lonen’ is geworden. Maandag voegt hij daar aan toe dat het tijd is ‘om de belangen van werkenden boven het businessmodel te plaatsen’:

Het is de vraag of er in de Tweede Kamer een meerderheid valt te vinden voor het inperken van arbeidsmigratie, mede door de houding van regeringspartijen VVD en D66. Segers noemt die partijen ‘naïef’ en ‘veel te lichtzinnig’: ‘Zij kijken toch veel te rooskleurig naar arbeidsmigratie, omdat ze denken dat het allemaal wel meevalt. Terwijl het niet meevalt voor de landen van herkomst, maar ook voor de Nederlandse arbeidsmarkt zie je dat het niet eerlijk is, niet rechtvaardig is.’