Al weken klinken er waarschuwingen voor de Britse coronavariant en een derde golf van coronabesmettingen. Toch neemt het aantal besmettingen niet toe en blijft het aandeel van de Britse variant kleiner dan voorspeld. Is het gevaar minder groot dan gedacht? Vier vragen en antwoorden over de Britse variant en de derde golf.
1.Wat zeggen de laatste cijfers?
In de week van 10 tot en met 16 februari werden 25.229 mensen positief getest op het coronavirus. Dat aantal is ongeveer gelijk aan een week eerder. Het reproductiegetal (van beide varianten samen) steeg wel iets, van 0,91 op 22 januari naar 0,96 op 26 januari. Het aandeel besmettingen met de Britse variant ligt rond 66 procent. Vorige week berekende het RIVM dat het rond de 75 procent zou moeten liggen. De Britse mutant verspreidt zich dus minder snel dan gedacht, maar volgens het RIVM loopt het aantal besmettingen met het Britse virus wel op.
Meer over de coronacrisis: Vijf wegen naar een mooie zomer
Het coronanieuws werd de afgelopen twee maanden gedomineerd door de verspreiding van de Britse coronavariant, officieel aangeduid als B.1.1.7. Het leidde tot alarmerende berichten en tot de invoering van strenge maatregelen, waaronder de avondklok. Half januari voorspelde het RIVM op basis van het R-getal dat wanneer de Britse variant de kans zou krijgen om om zich heen te grijpen, er begin februari 167.772 nieuwe besmettingen per dag zouden zijn. Dat hebben de maatregelen voorkomen.
In de loop der weken werd het aandeel van de Britse variant naar beneden bijgesteld. Eind januari berekende het RIVM nog dat bij ongeveer eenderde van de coronabesmettingen het om de Britse variant gaat. Terwijl dat begin januari nog maar 8 procent was. Begin februari zou 66 procent van de positieve gevallen zijn ontstaan door besmetting met het Britse virus. Die berekening werd vorige week flink naar beneden bijgesteld. Het zou niet gaan om 66, maar om 43 procent van de gevallen.
2. Dus het valt wel mee met de Britse variant?
Voor die conclusie is het nog te vroeg. Het R-getal van de Britse variant ligt met 1,15 een stuk hoger dan die van de klassieke variant (0,84). Ook is de toename van 43 procent vorige week naar 66 procent deze week flink, ondanks het hele pakket van strenge coronamaatregelen. Wel is er enige scepsis geboden bij de interpretatie van de cijfers. Door het slechte weer de afgelopen dagen waren veel testlocaties gesloten of moeilijk bereikbaar. Daardoor is het zicht op de ontwikkeling van het virus en de Britse variant vertroebeld.
Hoewel het aandeel van de Britse variant bij de Nederlandse besmettingen dus kleiner is dan aanvankelijk gedacht, betekent dat niet dat deze coronamutant niet voor problemen zorgt. De Britse premier Boris Johnson waarschuwde er in december al voor dat de Britse variant een stuk besmettelijker is. Vorige maand voegde hij daaraan toe dat de mutant ook tot meer doden leidt.
Dat laatste is nu ook aangetoond in Brits wetenschappelijk onderzoek. Wie besmet is met de Britse variant zou 40 tot 60 procent meer kans hebben om in het ziekenhuis te belanden en te overlijden. Bij dit onderzoek zijn ook kanttekeningen te plaatsen. Er zou een vertekening zijn in de cijfers doordat B.1.1.7 vaker toesloeg in verzorgingshuizen.
Volgens minister-president Mark Rutte (VVD) vormt de Britse variant nog steeds een groot gevaar en is het daarom van belang dat burgers zich aan de avondklok en andere maatregelen blijven houden. De avondklok werd vandaag door de rechter geschrapt. Zonder avondklok is er het risico dat de besmettingscijfers opnieuw oplopen, zei Rutte.
3.Is de derde coronagolf op komst?
Vorige maand werd gewaarschuwd dat de komst van de Britse variant tot een derde golf zou kunnen leiden. ‘We hebben nu alle maatregelen nodig om de derde golf te beheersen,’ zei voorzitter van het Outbreak Management Team Jaap van Dissel hierover.
Wie de cijfers erbij pakt, ziet dat sinds half december het aantal besmettingen daalt. Volgens experts neemt de klassieke variant van het coronavirus aan kracht af en wordt de Britse variant dominant. Die zou ervoor zorgen dat de besmettingscijfers weer gaan oplopen. Dat zou inmiddels ook ook uit de cijfers moeten blijken, maar is nog niet het geval. Wel is duidelijk dat het aandeel van de Britse variant langzaam toeneemt. Een derdegolfscenario is dan ook nog steeds denkbaar. De verwachting was dat in maart de besmettingscijfers een piek zouden bereiken, maar mogelijk komt de derde golf pas later.
4.Hoe zit het met de andere coronavarianten?
Naast de Britse variant waren er de afgelopen weken berichten over andere coronamutanten, zoals de Zuid-Afrikaanse en Braziliaanse variant, en een variant uit Californië. De Zuid-Afrikaanse en de Braziliaanse variant zijn beide in Nederland aangetroffen, maar spelen tot op heden geen grote rol in de besmettingscijfers. Het is bovendien nog niet wetenschappelijk vastgesteld of deze varianten echt besmettelijker zijn. Afgelopen week zijn er geen nieuwe besmettingen met de Braziliaanse variant gemeld.
Voorlopig lijken de coronavaccins ook goed te werken bij de mutaties van de klassieke variant. De verwachting is wel dat het vaccin van AstraZenaca/Oxford iets minder effectief is bij de Zuid-Afrikaanse variant.