‘De tegenstelling tussen hoger en lager opgeleiden begint de samenleving danig te ontwrichten.’ Dat zegt sociaal psycholoog Toon Kuppens van de Rijksuniversiteit Groningen deze week in EW, in een analyse van het huidige politieke landschap. Door de gestage krimp van klassieke volkspartijen als de PvdA en het CDA, verandert Nederland steeds meer in grofweg een soort twee-zuilenland. Aan de ene kant heb je de zuil van de ‘hoger opgeleide, welvarende en optimistische burgers’ die via partijen als de VVD en D66 het land besturen.
Aan de andere kant is er volgens Kuppens steeds meer een ‘zuil van ongenoegen’ aan het ontstaan: een zuil van burgers die het veel minder voor de wind gaat, en die zich niet gezien voelt door de besturende elitepartijen. In het Nederland van vroeger kwamen beide bevolkingsgroepen elkaar binnen de grote volkspartijen tegen. In het veel versnipperder politieke landschap van nu niet meer. Kuppens: ‘Voor hoger opgeleiden is de wereld van de lager opgeleiden een ver-van-m’n-bed-show.’
Burgers die zich door de besturende elite-partijen niet meer gezien voelen, belanden door de krimp van de volkspartijen in een soort ‘diaspora’ en stemmen nu vaak op partijen als de PVV, die anders dan de volkspartijen van vroeger steevast veroordeeld zijn tot de oppositiebankjes. Uit onderzoek dat Kuppens deed, blijkt dat één op de drie Nederlanders inmiddels vindt dat de overheid zo slecht functioneert dat ‘het hele systeem maar het beste omvergeworpen kan worden’.
Prognose verkiezingsuitslag bevestigt beeld van twee ‘zuilen’
Lees het hele verhaal van Gertjan van Schoonhoven in EW van deze week: Waarom een op de vijf Nederlanders geweld tegen overheid gerechtvaardigd vindt
De prognoses van de uitslagen van de verkiezingen van woensdag 17 maart, lijken die analyse te bevestigen. Aan de ene kant van het politieke spectrum heeft de ‘zuil’ van hoger opgeleid, welvarend en optimistisch Nederland gewonnen. VVD en D66 wonnen samen 7 zetels en zijn nu de eerste en tweede partij van het land, samen goed voor 59 zetels. Binnen de zuil van het ongenoegen verloor de PVV weliswaar, maar PVV, Forum en de nieuwe partijen JA21 en BBB samen hebben 30 zetels, acht meer dan PVV en Forum in de huidige Kamer.