Tjeenk Willink ontvangt Simons, die ‘niet wil samenwerken met fascisten’

De eerste lijsttrekker die donderdag op bezoek ging bij informateur Herman Tjeenk Willink (PvdA) was Sylvana Simons. De BIJ1-lijsttrekker zei na afloop te hebben aangegeven dat ze niet wil samenwerken met ‘racisten en fascisten’, doelend op PVV, FVD en JA21.

Herman Tjeenk Willink had een dag gestudeerd op de opdracht die hij als informateur heeft gekregen en stond daarna de pers te woord.

Op welke wijze kan de vorming van een kabinet plaatsvinden, was de vraag die hij van de Tweede Kamer had gekregen. Tjeenk Willink zette die opdracht af tegen de in Den Haag opeens breed gedragen overtuiging dat een nieuwe bestuursstijl nodig is, van oudsher omschreven als dualisme, maar nu vooral ‘macht en tegenmacht’ genoemd.

Eigenlijk niets nieuws, want als controleur van de regering is de Tweede Kamer altijd al een tegenmacht. Maar daarvan is de afgelopen decennia niets terechtgekomen, hield Tjeenk Willink de media voor. Die waren vooral geïnteresseerd wat hij met VVD-leider Mark Rutte wil beginnen. Rutte was door de aangenomen motie van afkeuring als premier toch niet langer geschikt bevonden door de Kamer, juist wegens zijn monistische bestuursstijl?

In kaart brengen wat er moet gebeuren

Maar de informateur van PvdA-huize weet wel beter. Welke kabinetten er ook waren, er was zelden sprake van dualisme. Neem het wekelijkse Torentjesoverleg waar de coalitiepartners op maandag de klokken gelijkzetten. Dat die afstemming vandaag de dag gebeurt op het ministerie van Volksgezondheid maakt niets uit. Met het Regeerakkoord in de hand marcheerde Den Haag jaren voort. Voor tegenmacht hoefde het kabinet zelden te vrezen.

Dat moet anders, en dus moet er een beknopt Regeerakkoord komen, vindt Tjeenk Willink. Maar voor het zover is, gaat hij aan de hand van de gesprekken met de zeventien fractievoorzitters in kaart brengen wat er concreet moet gebeuren in Nederland.

Beginnen met de kleintjes

De informateur ontving niet eerst Rutte, maar Sylvana Simons (BIJ1). Hij begon dus met de kleintjes. ‘Niet alleen omdat democratie rekening houdt met minderheden, maar ook omdat voor het eerst gekozen Kamerleden de frisse blik hebben die nodig is om de andere bestuursstijl te ontwikkelen,’ verklaarde Tjeenk Willink de voor Den Haag ongebruikelijke volgorde van opkomst.

Hij wil het niet hebben over partijen, laat staan poppetjes, maar over de problemen die moeten worden opgelost, op de korte termijn en op de lange termijn. De informateur gaat aanhoren hoe alle partijen die problemen willen oplossen.

Die benadering is in zijn ogen ‘een heidense klus, want iets wat in veertig jaar in één richting is gegaan, heb je niet in veertig dagen in de andere richting terug. Maar dat wil niet zeggen dat je het niet kunt proberen.’

Simons herhaalde tijdens haar gesprek dat ze niet wil samenwerken met de ‘fascisten en racisten’ als ‘onder andere de PVV, Forum en JA21′. ‘Daar doen we geen zaken mee.’ Na BIJ1 ging Caroline van der Plas van de BoerBurgerBeweging  in gesprek met de informateur.

Wie is Tjeenk Willink?

Tjeenk Willink, die in 1972 al notulist was bij de formatie van het kabinet-Den Uyl en in 1994, 1999, 2010 en 2017 informateur was, kent de Haagse mores als geen ander. Gevraagd of het wel zo verstandig was van de Tweede Kamer om af te spreken dat alle verslagen van de gesprekken die hij houdt te openbaren, zei hij: ‘Ik sluit niet uit dat ik op een gegeven moment tegen iedere fractieleider zeg: zijn er nog dingen die we onder vier ogen moeten bespreken? En dat gebeurt natuurlijk in elk goedlopend bedrijf. Het is echt onzin om te denken dat dat onmiddellijk achterkamertjespolitiek is.’

Of het hem gaat lukken? Tjeenk Willink loopt er zelf niet op vooruit. Stap voor stap, ook al zo’n populaire term in Den Haag, gaat hij ‘boetseren’. Een inventarisatie maken van de problemen, wie is het ermee eens dat dit de problemen zijn, dan eens kijken wie aan de oplossing ervan wil meewerken, en wie het uiteindelijk eens zijn over die oplossing.

Dus niet de fuik in lopen van ‘wie met wie’ en ‘hebben we 76 zetels?’