Olie- en gasbedrijf Shell maakt zich schuldig aan gevaarlijke klimaatverandering en moet de CO2-uitstoot in 2030 met 45 procent reduceren. Dat is het oordeel van de rechtbank in Den Haag in de zaak die Milieudefensie aanspande tegen Shell. Wat maakt de zaak zo bijzonder? Vier vragen en antwoorden.
1.Wat is de uitspraak van de rechter?
Eind 2030 moet de uitstoot van Shell met netto 45 procent zijn verminderd ten opzichte van het niveau van 2019. Volgens de rechter is de CO2-uitstoot van Shell groter dan die van vele landen en draagt hij bij aan de opwarming van de aarde. Dat leidt tot ‘gevaarlijke klimaatverandering’ in Nederland, bijvoorbeeld in het Waddengebied. De rechter sprak over gezondheidsrisico’s, ziektes en sterftegevallen. Ook verslechtering van luchtkwaliteit en uv-blootstelling vormen een gevaar. Daarnaast zijn er volgens de rechter fysieke risico’s zoals waterstijging. Bovendien worden de mensenrechten van inwoners geschonden, zei de rechter. Als voorbeeld werd het ‘recht op een ongestoord gezinsleven’ genoemd.
Lees meer over deze zaak: Historisch ‘klimaatproces’ tegen Shell begint
De rechter erkent dat Shell niet als enige verantwoordelijk kan worden gehouden voor klimaatverandering. ‘Ook andere bedrijven zullen CO2-uitstoot moeten terugbrengen, ’ zei de rechtbank. De uitspraak leidt mogelijk tot rechtszaken tegen andere bedrijven die ook veel broeikasgassen uitstoten. Het kwam niet eerder voor dat een groot olie- en gasbedrijf dit door een rechtbank kreeg opgelegd. Shell heeft de mogelijk in beroep te gaan.
2.Waarom werd de zaak aangespannen?
Milieudefensie wil voorkomen dat de aarde meer dan 1,5 graad opwarmt en vindt de huidige klimaatmaatregelen niet effectief genoeg. Samen met zes andere organisaties en ruim zeventienduizend individuele mede-eisers werd in 2019 een zaak tegen Shell aangespannen. Volgens Milieudefensie is Shell de grootste vervuiler van Nederland en draagt het olie- en gasbedrijf daardoor een grote verantwoordelijkheid om klimaatverandering tegen te gaan. Shell zou negen keer zoveel CO2 uitstoten als heel Nederland bij elkaar. De uitstoot van Shell moet drastisch worden verminderd, vindt Milieudefensie. In december begon de rechtszaak.
Lees ook: De aanklagers zagen hun kansen toenemen na de klimaatzaak van Urgenda tegen de Nederlandse staat in 2019. Deze klimaatactiegroep werd door de Hoge Raad in het gelijk gesteld: vanaf 2020 moet de uitstoot van broeikasgassen in Nederland minimaal 25 procent lager zijn dan in 1990.
3.Wat was de eis van Milieudefensie?
Shell moet de uitstoot van broeikasgassen, waaronder CO2, fors terugdringen om klimaatverandering tegen te gaan. De klagers eisen dat in 2030 de uitstoot 45 procent lager is dan in 2010, en tien jaar later zelfs 72 procent lager, om in 2050 op netto nul uit te kunnen komen. Alleen zo kan de opwarming van de aarde nog onder de 1,5 graad blijven, is de gedachte. Dat maakt de zaak uniek. Het kwam niet eerder voor dat een bedrijf in Nederland werd aangeklaagd voor de gevolgen van CO2-uitstoot.
4. Hoe heeft Shell zich verweerd?
Het bedrijf zegt ambitieuze klimaatdoelen te hebben opgesteld. Zo wil Shell met de eigen activiteiten in 2050 netto geen broeikasgassen meer uitstoten. Daarnaast zegt het bedrijf uitstoot te compenseren, bijvoorbeeld door de aanplant van bossen. Ook wil het olie- en gasbedrijf CO2 afvangen en opslaan. Verder investeert Shell in alternatieven, zoals waterstof en windenergie. Maar volgens de eisers zijn deze investeringen onvoldoende en blijft de multinational toegespitst op fossiele brandstoffen.
Lees ook: Shell zegt dat het niet aan de rechter is om de strategie van een privaat olie- en gasbedrijf te beoordelen. Het is de wetgever die de regels voor het oppompen en verhandelen van olie en gas bepaalt. De milieuorganisatie moet daarom bij de overheid zijn en niet bij Shell, zeggen de juristen van de multinational.