Kras voor Kaag. De minister van Buitenlandse Zaken kreeg er in het debat over de evacuatie van Afghanen stevig van langs. Deemoedig gaf Sigrid Kaag (D66) toe dat ze – op basis van ‘verkeerde aannames’ – de chaotische toestand in Afghanistan verkeerd had ingeschat. De PvdA, gesteund door vrijwel de gehele oppositie, diende een motie van afkeuring in. De SP kwam zelfs met een motie van wantrouwen.
In de Tweede Kamer hing de geur van wilde beesten. Achteraf blijken de Afghaanse medewerkers van de Nederlandse ambassade in Kabul op het nippertje te zijn gered uit de hel van de Taliban. Ook hun ‘kerngezinnen’ kwamen naar Nederland. Maar de Kamerleden stortten zich vooral op de rommelige besluitvorming van het kabinet, althans op wat daarover inmiddels bekend is. Elk antwoord van de ministers riep weer nieuwe parlementaire vragen op.
‘Te lichtzinnige en te late’ Kaag zal moties overleven
Meer van Eric Vrijsen
Lessen uit Kabul: Kamerleden moeten bij zichzelf te rade gaan
De Kamer besloot kort voor 3.00 uur in de nacht van woensdag op donderdag om niet onmiddellijk over de moties te stemmen, maar dat pas ‘bij daglicht’ te doen. Kaag kan de moties overleven. Met dank aan de ‘oude’ coalitiefracties VVD, D66, CDA en ChristenUnie is een motie van wantrouwen kansloos. Een motie van afkeuring haalt het wel – met steun van de ChristenUnie – maar die is voor Kaag niet per se fataal.
Volgens die PvdA-motie heeft Kaag ‘te lichtzinnig en te laat’ gehandeld en het ambassadepersoneel ‘ernstig in gevaar’ gebracht. Ook heeft zij de Kamer ‘te laat en onvolledig geïnformeerd’.
De PvdA-motie van afkeuring is net zo zwaar als de motie die Kaag – in haar rol van D66-fractieleider – op 1 april indiende tegen VVD-premier Mark Rutte. Zij knoopte daar toen de conclusie aan vast: ‘Hier scheiden onze wegen.’ Het is de vraag welke consequentie Kaag eraan verbindt als de motie van afkeuring tegen haar met steun van de ChristenUnie wordt aangenomen.
Woensdagnacht hapte Kaag naar adem bij het verwerken van de parlementaire kritiek. Ze begon ook te glijden, toen werd gevraagd naar de tijdstippen waarop zij van bepaalde zaken op de hoogte was.
De kritiek van de PvdA, zoals verwoord in de motie, past eigenlijk bij een motie van wantrouwen, maar kennelijk durfde de partij dat niet aan met het oog op de mogelijke coalitievorming. De SP is daarvoor minder beducht en greep direct naar het zwaarste wapen.
EW-verslaggever Carla Joosten sprak donderdagochtend bij Goedemorgen Nederland over het debat (tekst gaat hieronder verder):
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Ambassadeur zou hebben geweigerd maar drie mensen te evacueren
De Kamer voelde Kaag ook stevig aan de tand over een naar de Volkskrant gelekte e-mail van de Nederlandse ambassadeur in Kabul. Die zou hebben geweigerd om uit een groep van zestig bedreigde personen er slechts drie te kiezen die voor evacuatie in aanmerking kwamen, zoals Buitenlandse Zaken zou hebben verordonneerd. Ook had ‘BuZa’ een Frans aanbod genegeerd om mensen in veiligheid te brengen. Kaag zei niet keihard dat ze daarvan niet op de hoogte was. Ze zei: ‘Dat hebben wij niet terug kunnen vinden.’
Gertjan van Schoonhoven: Als het om asiel gaat, lijdt Nederland aan morele overstretch
Daarmee hield zij de mogelijkheid open dat ze er destijds wel van wist, maar dat ze het later had verdrongen. Het was bijna een herhaling van wat Rutte in april werd verweten. Jasper van Dijk (SP) betichtte Kaag van ‘een doodzonde’.
De linkse en rechtse oppositiefracties werkten eendrachtig samen om premier Rutte (VVD), minister Kaag (D66), defensieminister Ank Bijleveld (CDA) en staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (VVD, Vreemdelingenzaken) in de tang te nemen. Hun spijtbetuigingen gingen er niet meer in. Een deel van de oppositie, in het bijzonder PvdA, GroenLinks, DENK en Bij1, gebruikte het Afghanistan-debat om het ‘harteloze migratiebeleid’ aan te tonen.
Het rechterdeel van de oppositie vond juist dat de grenzen veel te wijd openstaan voor Afghanen, maar hekelde de ambtelijke en ministeriële missers tijdens de Kabul-crisis. SGP en VVD zagen de hele kwestie als een gevolg van de jarenlange bezuinigingen op defensie en bepleitten een forse verhoging van het budget voor de krijgsmacht.
Teruggekeerde Omtzigt was direct weer in vorm
De Afghanistan-kwestie blijft als een donkere wolk boven Den Haag hangen. Ex-CDA’er Pieter Omtzigt was – op de eerste dag na zijn ziekteverlof – weer in vorm. Met precieze vragen eiste hij gedetailleerde informatie.
Op instigatie van het CDA zal de Kamer donderdag besluiten tot een onafhankelijk onderzoek naar de gang van zaken op de ministeries van Buitenlandse Zaken en Defensie tijdens de Kabul-crisis. De SGP drong zelfs aan op een parlementaire ondervraging ‘inclusief vordering van stukken’, naar het voorbeeld van de parlementaire ondervragingscommissie Toeslagenaffaire. Maar dat zit er niet in. De Kamer heeft het te druk met andere enquêtes en onderzoeken.