Minister Kaag stapt op om Afghaanse evacuatie

Minister van Buitenlandse Zaken Sigrid Kaag (D66) stapt op na een aangenomen motie van afkeuring over haar handelen in het Afghanistan-dossier. Kaag gaat wel door als fractievoorzitter van D66 en blijft deelnemen aan de formatie.

Er is volgens Kaag ‘intens en intensief’ gedebatteerd over de evacuaties uit Afghanistan. Ze zei achter de inzet van de afgelopen periode te staan, maar vindt dat ze toch niet kan aanblijven. ‘In mijn opvatting over democratie en cultuur van ons bestuur moet de minister gaan als het beleid wordt afgekeurd.’

Ze benadrukte dat het ministerie verder werkt om mensen te evacueren. ‘Buitenlandse Zaken was mijn passie, dat zal u niet ontgaan zijn,’ zei Kaag in de Tweede Kamer, vlak nadat coalitiepartner ChristenUnie de motie aan een kleine meerderheid hielp.  Ze noemde het een grote eer om de functie te mogen hebben vervuld.

Kaag heeft de andere bewindspersonen van D66 gevraagd in functie te blijven. Die zullen dat doen, zei Kaag.

Eerder op de donderdag werd al bekend dat Defensieminister Ank Bijleveld, tegen wie ook een motie van afkeuring werd aangenomen, niet opstapt.

Snoeihard oordeel van de Kamer

De Kamer oordeelde woensdag tijdens het debat over de evacuatie uit Afghanistan snoeihard over het optreden van Kaag. Zij bood excuses aan en hield vol dat de snelle overname van het land door de Taliban niet te voorzien was, maar ze kon geen antwoord geven op het feit dat met herhaalde oproepen uit de Kamer stappen te ondernemen om ambassadepersoneel en tolken te evacueren weinig tot niets was gedaan. Uiteindelijk kon niet iedereen worden geëvacueerd.

Eerder deze week bleek dat het in ieder geval niet aan het ambassadepersoneel lag dat te laat actie werd ondernomen. Het demissionaire kabinet stelde een besluit over de evacuatie van het eigen Afghaanse ambassadepersoneel maandenlang uit, ondanks herhaalde klemmende hulpverzoeken vanuit de Nederlandse diplomatieke post in Kabul.

Ook bleek dat er hulp was aangeboden maar daar niets mee was gedaan. Het ministerie van Buitenlandse zaken negeerde in juli een Frans aanbod om mensen in veiligheid te brengen. Kaag kon op vragen hierover ook geen antwoord geven en zei niet keihard dat ze van het aanbod niet op de hoogte was. Ze zei: ‘Dat hebben wij niet terug kunnen vinden.’

Een pijnpunt werd blootgelegd met een naar de Volkskrant gelekte e-mail van de Nederlandse ambassadeur in Kabul. Die zou hebben geweigerd om – toen de situatie op het laatste moment uit de hand liep – uit een groep van zestig bedreigde personen er slechts drie te kiezen die voor evacuatie in aanmerking kwamen, zoals Buitenlandse Zaken zou hebben verordonneerd.

En ook over de gebrekkige informatievoorziening was de Kamer woest. Inlichtingen die het kabinet kreeg dat Afghanistan onvermijdelijk in handen van de Taliban zou vallen, werden onvoldoende gedeeld met de betreffende Kamerleden. Jasper van Dijk (SP) betichtte haar daarom zelfs van ‘een doodzonde’.

Kaag hoefde niet op te stappen

De PvdA, gesteund door vrijwel de gehele oppositie, diende woensdag een motie van afkeuring in. Daarin noemt de Kamer minister Kaag ‘eindverantwoordelijk voor de evacuatieoperatie’. Wel wordt in de motie gesteld dat niet zij alleen, maar het hele ‘kabinet onverantwoord heeft gehandeld’.

Kaag hoefde na de motie van afkeuring niet op te stappen, maar haar politieke aanzien is wel geschaad, schreef Eric Vrijsen donderdag. Kaag trekt nu kennelijk haar conclusies.

Reacties Rutte en Bijleveld

Mark Rutte zei donderdag dat hij heeft geprobeerd Kaag te behouden voor het kabinet. Maar Kaag weigerde op haar besluit terug te komen, zei Rutte. ‘Ik kan daar alleen maar met respect kennis van nemen.’

‘Ik vind het echt verschrikkelijk,’ liet Rutte weten. Hij noemde Kaag ‘een hele grote mevrouw’ die ook buiten de landsgrenzen geldt als een diplomaat in hoog aanzien. ‘Nederland had aan haar een hele goede, vooraanstaande, wereldwijd gerespecteerde minister van Buitenlandse Zaken. Dus ook voor Nederland is dit echt een verlies.’ Volgens hem verlopen de formatiegesprekken met D66 weliswaar moeizaam, maar is de samenwerking in het kabinet altijd goed verlopen.

Demissionair defensieminister Ank Bijleveld respecteert het besluit van Kaag om te stoppen als minister. Maar zelf heeft ze ‘een andere persoonlijke afweging gemaakt’, zei de CDA-minister nadat de Tweede Kamer ook een motie van afkeuring tegen haar had aangenomen. Ze vindt het ‘heel jammer’ dat Kaag vertrekt.

Verder wilde Bijleveld hier niets aan toevoegen. Ze wees er op dat een motie van afkeuring staatsrechtelijk iets anders is dan een motie van wantrouwen.

PVV-leider Geert Wilders was heel wat minder vriendelijk. #Hexit, twitterde hij.