Opstand tegen de ‘gebakken lucht’: waarom stafvrijwilligers ontwikkelingsorganisatie PUM vertrouwen in directie verloren

Het rommelt al meer dan een jaar bij een van de grotere vrijwilligersorganisaties van Nederland: de aan VNO-NCW gelieerde en door het ministerie van Buitenlandse Zaken jaarlijks met zo’n 10 miljoen euro gesubsidieerde stichting PUM. In tientallen ontwikkelingslanden zijn ‘PUM’ers’ al ruim veertig jaar een begrip. De (vervroegd) gepensioneerde professionals en managers met veel ervaring in het bedrijfsleven worden als onbetaald bedrijfsadviseur (‘expert’) op missie uitgezonden naar landen in Afrika, Azië, het Midden-Oosten en Zuid-Amerika.

Vóór corona waren dat zo’n 2.000 missies per jaar, verdeeld over 1.700 experts. Als expert helpen de PUM’ers, tegen verblijfkosten, met hun kennis en ervaring een lokale collega-ondernemer in het midden- en kleinbedrijf te groeien. Dit vanuit de gedachte dat het mkb in ontwikkelingslanden de ‘motor voor economische ontwikkeling’ is. ‘Ondernemers helpen ondernemers’ is het credo.

Grote groep stafvrijwilligers is vertrouwen in directie kwijt

Sinds de oprichting in 1978 als Programma Uitzending Managers, door de toen zelfstandige werkgeversorganisaties Nederlands Christelijk Werkgeversverbond (NCW) en Verbond van Nederlandse Ondernemingen (VNO), zijn bijna vijftigduizend ondernemers in ontwikkelingslanden en opkomende markten geholpen. Maar al zeker een jaar is PUM – gevestigd op de vijftiende verdieping van de Malietoren, waar ook VNO-NCW zetelt – vooral met interne perikelen bezig.

Een grote groep stafvrijwilligers, die meerdere dagen per week een land, regio of bedrijfssector coördineren, is het vertrouwen kwijt in de betaalde staf van PUM, onder wie de twee directeuren. Dat blijkt uit een reconstructie op basis van interne documenten en gesprekken met vrijwilligers, die anoniem willen blijven.

De interne onrust is het afgelopen jaar hoog opgelopen. De één spreekt van een ‘vertrouwenscrisis’ tussen stafvrijwilligers enerzijds en directie en een deel van de vaste betaalde staf anderzijds; de ander van ‘een opstand van de vrijwilligers’. De (staf)vrijwilligers herkennen zich vaak niet meer ‘in het gevoerde beleid en voelen zich daar niet in betrokken’, staat in een memo van vijf stafvrijwilligers aan de directie. Dat spreekt van ‘een disbalans tussen vaste staf en vrijwilligers’. ‘We merken dat de ziel uit PUM begint te verdwijnen en dat vrijwilligers afhaken.’