Koning Willem-Alexander werd op 30 april 2013 in Amsterdam ingehuldigd. Kenner van de monarchie en schrijver Coos Huijsen (83) over tien jaar koningschap.
EW U mag na tien jaar de balans opmaken. Hoe doet koning Willem-Alexander het?
Coos Huijsen: ‘Ik was in eerste instantie gelukkig met hem. Hij had een goede start, maar de villa in Griekenland en de luxe boot roepen te veel de associatie op met jetset royalty. Of neem het jaarlijkse gekrakeel over de kosten van het koningshuis, wat de premier maar niet weet op te lossen. Dat tast de aard van het koningschap aan. De politiek zou sowieso serieuzer moeten nadenken over de monarchie. Het koningschap is wel geen product van de moderne politieke logica, maar kan er naar zijn aard een zinnige aanvulling op geven.’
EW Wat is de aard van de monarchie?
Huijsen: ‘Die aard is bijvoorbeeld niet bombastisch, zoals in het Verenigd Koninkrijk, maar sober. Het moet betaalbaar zijn. Vergeet niet dat het koningschap in dit land van republikeinse oorsprong is. Het vergt van de Oranjes engagement met het volk.’
EW Ze hoeven toch niet gewoon te zijn?
Huijsen: ‘Prinsjesdag mag natuurlijk met pracht en praal gepaard gaan. Maar soberheid is van belang. En alertheid. Neem de voorgenomen Griekse vakantie in coronatijd. Dat was ook niet handig. Het is ook beeldvorming. Met vakantie gaan terwijl net weer maatregelen zijn afgekondigd. Daar schoten ze echt een bok mee.’
EW Hoe verklaart u dit?
Huijsen: ‘De afstand tot de burger is te groot. De Oranjes verkeren in kringen die ook die afstand hebben en verre van sober leven. De uitspraak van Máxima destijds “de Nederlander bestaat niet” was ook een bok en toonde dat de Oranjes in politiek-correcte kringen verkeren. Hun adviseurs ook. Door die afstand vergeet je dat je zoiets niet kunt zeggen. In het verleden had je de elite en het volk en daar stonden de Oranjes tussen.’
Lees ook: EW En nu?
Huijsen: ‘Het koningschap dreigt op te gaan in weldenkend Nederland. Dat is risicovol. De kloof tussen het grote publiek en de gevestigde Nederlanders is groot. Gestudeerde mensen die dezelfde kranten lezen en weinig voeling hebben met het leven van het publiek waarover ze met elkaar mopperen.’
EW Hoe presteert de Koning zelf?
Huijsen: ‘Over bijvoorbeeld zijn voorlezen van de Troonrede ben ik niet zo negatief. Hij doet het rustig. Het is ook best een klus om zo’n tekst voor te dragen. Hij zou na tien jaar wel een beetje meer ontspannen kunnen zijn.’
Kenner van Oranjemonarchie
Coos Huijsen (Den Haag, 20 maart 1939) is historicus, publicist en oud-politicus. In 2012 promoveerde hij aan de Universiteit van Amsterdam op het proefschrift Nederland en het verhaal van Oranje (genomineerd voor de Libris Geschiedenisprijs 2012). In maart 2016 verscheen zijn autobiografie Homo Politicus. De eerste parlementariër ter wereld die uit de kast kwam (Balans, Amsterdam).
EW Is dat wellicht een familietrekje?
Huijsen: ‘Ja, dat is gek. De Oranjes hebben moeite om ontspannen over te komen. Beatrix ook. Opmerkelijk genoeg hebben de ingetrouwden als koningin Máxima die ontspannenheid wel. Wijlen prins Claus ook. Maar laten we niet vergeten dat deze Koning heel benaderbaar is. Dat is zijn kracht, zal in het komende decennium blijken.’