In 2010 werden de meeste vrouwelijke Kamerleden gekozen: 64. Volgens de peilingen kan dat record sneuvelen op 22 november.
Het passief stemrecht van vrouwen – het recht om verkozen te worden – werd vóór het vrouwenstemrecht (1919) aangenomen. Daardoor kon Suze Groeneweg (SDAP) al in 1918 Tweede Kamerlid worden. In 1959 was Joke Stoffels-van Haaften (VVD) de eerste vrouw die, als ondervoorzitter van het parlement, een vergadering van de Tweede Kamer mocht leiden. In 1998 werd Jeltje van Nieuwenhoven (PvdA) de eerste vrouwelijke Kamervoorzitter.
Het aantal verkozen vrouwen liep op tot 64 van de 150 Kamerleden bij de verkiezingen van 2010. In 2012 en 2017 daalde dit naar 60 en 54. In 2021 steeg het aantal verkozen vrouwen weer naar het niveau van 2012.
Lees verder onder de grafiek
Wordt 2023 recordjaar voor vrouwelijke Kamerleden?
Een blik op de kandidatenlijsten leert veel over de kansen om op 22 november een recordaantal vrouwen de Tweede Kamer in te loodsen. Van de 18 partijen in de Tweede Kamer hebben 9 partijen meer dan 40 procent vrouwen op hun kandidatenlijst staan.
Bij CDA, BBB, VVD, Nieuw Sociaal Contract en Volt ligt dat percentage tussen de 40 en 50. D66, GroenLinks-PvdA, Partij voor de Dieren en BIJ1 hebben meer vrouwen dan mannen op de verkiezingslijst. BIJ1 stelt zelfs dubbel zoveel vrouwen als mannen – en één ‘non-binaire’ kandidaat – verkiesbaar.
Lees verder onder de grafiek
Bij SP en ChristenUnie zijn 19 van de 50 kandidaten vrouwen, goed voor 38 procent. 50PLUS, PVV, FVD, JA21, DENK en BVNL hebben elk meer dan 70 procent mannelijke kandidaten. De SGP heeft alleen mannen op de lijst.
Lees ook: Deze vrouwen betreden voorzichtig het mannenbolwerk van de SGP
Afgelopen werden al enkele vrouwenrecords verbroken
Dit jaar verbraken vrouwen in de politiek al enkele records. Sinds de benoeming van onderwijsminister Mariëlle Paul in juli is Rutte-IV het eerste kabinet met meer vrouwen dan mannen. Elf ministers en vier staatssecretarissen zijn vrouwen.
De ChristenUnie zorgde voor een andere primeur met het vertrek van fractievoorzitter Gert-Jan Segers in januari. De partij is de eerste die op vier fronten door vrouwen wordt geleid: Mirjam Bikker (Tweede Kamer), Tineke Huizinga (Eerste Kamer), Carola Schouten (kabinet) en Ankie van Tatenhove (partijvoorzitter). Intussen nam Anja Haga de Europarlementszetel van Peter van Dalen over.
Handig gebruik van voorkeurstemmen
Volgens de peilingen kunnen op 22 november 69 vrouwen in de Tweede Kamer belanden: 46 procent – een record. Dit aantal kan oplopen als vrouwen met voorkeurstemmen worden gekozen. In 2021 overkwam dat Marieke Koekkoek (Volt), Lisa Westerveld en Kauthar Bouchallikht (beiden GroenLinks).
De campagne ‘Stem op een Vrouw’ van de gelijknamige stichting speelde hierin een belangrijke rol. Met een stemhulp helpt de stichting kiezers om strategisch te stemmen op vrouwen die volgens de peilingen een onverkiesbare plek op de lijst hebben. Sinds haar oprichting in 2017 werden al meer dan zevenhonderd vrouwen met voorkeurstemmen verkozen, het merendeel in gemeenten.
Vrouwelijke Kamerleden: vrouwen aan de macht?
Aangejaagd door de ‘stem op een vrouw’-gedachte, kwamen de afgelopen verkiezingen vooral vrouwen met voorkeursstemmen in de Tweede Kamer: in totaal zes vrouwen in 2017 en 2021. Dat is eenderde van het totale aantal Kamerleden (19) die door de jaren heen met voorkeursstemmen zijn verkozen.
Gezien het grote aantal vrouwen op de kieslijsten kan dit jaar het record van 2010 sneuvelen. Strategisch stemgedrag op vrouwen helpt hierbij. Als de kiezer meer vrouwen aan de macht wil, dan zal dat op 22 november in het stemhokje moeten blijken.
