Met het verhoogde aantal asielzoekers in Nederland stijgt ook het aantal aanvragen voor gezinshereniging. Hoe worden deze familieleden naar Nederland gehaald en wie betaalt dat eigenlijk? Vijf vragen en antwoorden.
1. Heeft iedere vluchteling recht op gezinshereniging?
Ja, iedere vluchteling heeft het recht om zijn familieleden (eerstegraads bloedverwanten) naar Nederland te halen. Dat recht geldt trouwens voor iedereen. In het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens staat dat iedereen die legaal in een lidstaat van de Europese Unie verblijft zijn recht op een familieleven mag claimen. Reguliere gezinshereniging is wel aan meer voorwaarden gebonden.
2. Aan welke voorwaarden moet een aanvraag voor gezinshereniging voldoen?
Een vluchteling moet zijn aanvraag binnen drie maanden na het krijgen van een verblijfsvergunning indienen. Vluchtelingenorganisaties en/of asieladvocaten helpen de asielzoekers bij hun aanvraag. Als de vluchteling de ‘nareistermijn’ overschrijdt, dan komt hij of zij in het reguliere gezinsherenigingsproces voor niet-vluchtelingen terecht. Dit betekent dat er aan een aantal extra voorwaarden moet worden voldaan. Zo moet er een inburgeringsexamen worden afgelegd, geldt er een inkomenseis voor de aanvrager en moeten er leges worden betaald voor de benodigde documenten. Vluchtelingen zijn normaal gesproken vrijgesteld van deze verplichtingen.
3. Hoe verloopt de procedure?
Het aanvraagformulier ‘navraag asiel’ moet binnen drie maanden naar de IND worden opgestuurd. De IND moet vervolgens bepalen of een ‘feitelijke gezinsband’ kan worden vastgesteld. Er zal om bewijsmateriaal worden gevraagd: geboorteaktes, paspoorten, huwelijksaktes etc. moeten worden opgestuurd. Als de IND dan nog twijfels heeft, kan er om DNA-bewijs worden gevraagd.
Als recht op gezinshereniging wordt erkend, dan kan de nareiziger zijn ‘machtiging tot voorlopig verblijf’ ophalen bij de dichtstbijzijnde Nederlandse ambassade. Vervolgens heeft de nareiziger drie maanden de tijd om naar Nederland te komen. Dit gebeurt doorgaans met het vliegtuig vanuit veilig gebied. In de huidige situatie is dat vaak Turkije ook vanwege de relatief goedkope vluchten. In Nederland moet de nareiziger in Ter Apel een medische check ondergaan, wanneer hij of zij de verblijfsvergunning krijgt uitgereikt.
4. Voor wiens rekening komen de kosten?
Zoals gezegd hoeven vluchtelingen in Nederland geen leges te betalen voor de verblijfsdocumenten bij gezinshereniging. De kosten zitten hem dan ook vooral in de vliegtickets. Die moeten in principe door de nareiziger worden betaald, maar in de praktijk worden deze kosten (deels) voor vluchtelingenorganisaties gedeeld.
Zo kunnen asielzoekers die de kosten niet zelf kunnen betalen een beroep doen op het VluchtelingenFonds van Vluchtelingenwerk Nederland. De organisatie schat de kosten voor een gemiddelde nareiziger op ongeveer 1.500 euro. Uit de jaarcijfers van vorig jaar blijkt dat er in totaal 459.000 euro uit het fonds is uitgekeerd aan vluchtelingen. Een deel van dit bedrag wordt opgebracht door donaties, een deel wordt betaald door Vluchtelingenwerk Nederland. Zo stortte de organisatie vorig jaar 250.000 euro in het fonds. Dat is overigens maar een schijntje van wat er jaarlijks bij de vluchtelingenorganisatie binnenkomt. Vorig jaar kreeg Vluchtelingenwerk ruim 10 miljoen euro via de Nationale Postcodeloterij en kreeg de organisatie bijna 11 miljoen euro aan subsidies van overheden. De verwachting is dat er door de toestroom van asielzoekers vaker een beroep zal worden gedaan op het fonds. Vluchtelingenwerk Nederland verwacht dit jaar zo’n 800.000 euro zal worden uitgegeven door het fonds. De organisatie benadrukt dat door de grote toestroom de vliegtickets niet volledig uit het fonds kunnen worden vergoed.
5. Om hoeveel personen gaat het?
In de eerste acht maanden van dit jaar werden er in totaal 17.000 eerste aanvragen voor een asiel in Nederland gedaan, blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Daarnaast kwamen er 8.000 nareizigers naar Nederland. Vorig jaar werden in totaal ruim 21.000 eerste aanvragen gedaan, en kwamen er 5.355 nareizigers.
Dit zegt nog niets over het potentiële aantal nareizigers dat in de komende maand naar Nederland zal komen. Aanvragen voor gezinsherenigingen zijn doorgaans tijdrovende processen, omdat bewijsvoering niet altijd even soepel gaat. Er gaan soms wel enkele jaren overeen.
De Duitse krant Bild houdt er rekening mee dat iedere asielzoeker ongeveer vier tot acht familieleden wil laten nareizen. Cijfers van het CBS tonen niet aan dat een vergelijkbaar scenario ook voor Nederland zou opgaan. Maar het is zeker dat de komende maanden een flink aantal nareizigers naar Nederland zal komen. Om hoeveel personen het gaat, is op dit moment niet te zeggen.