Analyse: zijn Wilders’ asielplannen wel of niet mogelijk?

De feiten: Complexe asielwetgeving aanpassen vergt meer werk

De wetsvoorstellen voor een strenger asielbeleid zijn nog altijd niet door het parlement en wie de Kamerstukken erbij pakt, snapt dat. De complexe vreemdelingenwetgeving aanpassen is niet zo simpel.

De Tweede Kamer stelde honderden vragen over de voorstellen van minister van Asiel en Migratie Marjolein Faber (PVV), wat ondanks haar gemopper, niet ongebruikelijk is bij wetgeving.

Fabers wetsvoorstellen, waarover zoveel stampei is gemaakt, zullen maar weinig bijdragen aan vermindering van het aantal asielzoekers noch de opvangproblemen oplossen.

PVV-leider Geert Wilders presenteerde maandag 25 mei een tienpuntenplan, waarin hij onder meer een asielstop bepleitte en grensbewaking door het leger.

De uitvoerbaarheid van Wilders’ plannen wordt alom betwist. De kiezer wil iets dat momenteel juridisch niet kan, zegt zelfs migratiedeskundige Jan van Beek die al jaren pleit voor beperking van de migratie.

Update 3/6

Op dinsdag 3 juni heeft PVV-leider Wilders zijn dreigementen kracht bijgezet en stapt hij met zijn partij uit het kabinet-Schoof. Wilders zegt dat de overige coalitiepartijen de PVV onvoldoende tegemoetkomen aan zijn eisen op het gebied van immigratie.

EW's visie: Wilders bereikt in de praktijk helemaal niks

Door: Carla Joosten, redacteur Politiek

Wie echt iets wil doen aan de omvang van de bevolkingsgroei, moet van betere huize komen. Juridisch staan het in 1950 geratificeerde Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, het uit 1951 stammende VN-Vluchtelingenverdrag en EU-wetgeving in de weg.

De verdragen wijzigen is een immens karwei. Dusdanig dat Rutte III er na onderzoek maar niet aan begon. Wilders is zelf nog nooit met een uitgewerkt voorstel tot opzegging of aanpassing gekomen.

Hij wijst op Duitsland, Oostenrijk en België die tot zijn spijt strenger zouden zijn dan Nederland, maar hij had er amper een verhaal bij. Laat Duitsland echt minder migranten binnen? Dat moet nog blijken. Oostenrijk stopte de gezinshereniging.

Structureel iets oplossen doen die maatregelen niet

Wat die landen doen zal juridisch spaak lopen, maar in de tussentijd leidt het tot vermindering van de asielinstroom. Structureel iets oplossen doen die maatregelen niet.

Intussen komt er in Nederland jaarlijks een flinke stad bij. De regeringscoalitie wil minder immigratie, maar heeft er nog niet echt werk van gemaakt.

Wilders, die zijn politieke bestaansrecht aan het thema ontleent, ziet zijn kiezers wegrennen en wil actie.

Simpel wensdenken maakt nog geen beleid

Hij is al twintig jaar met het thema bezig, maar is nog geen stap verder. ‘Nederland is er klaar mee. Er moet een asielstop komen,’ roept hij. Het is niet meer dan simpel wensdenken, geen beleid.

Daarvoor moeten Wilders en de zijnen aan het werk. Wetgeving uitpluizen. Op zulk onderzoek is Wilders nog nooit betrapt. Al die tijd dat hij op X zat te tieren om zijn achterban te plezieren, had hij beter in de wetboeken kunnen duiken om te kijken wat er moet gebeuren om het vreemdelingenbeleid drastisch te wijzigen.

Maar zelfs met 37 Kamerleden heeft hij er geen werk van gemaakt.

Hoe wil Wilders verdragen opzeggen of aanpassen?

Wil hij verdragen wijzigen of opzeggen? Hoe dan? Wilders geeft er geen blijk van daar inzicht in te hebben, terwijl die verdragen een flinke sta-in-de-weg zijn voor verwezenlijking van zijn wensen.

Wilders’ kretologie en oneliners werken electoraal misschien wel, maar in de praktijk van regeren niet. Om iets te bereiken is meer nodig. En daar zou het ook een populist om moeten gaan.

Op voorstel van Wilders gaat de coalitie studeren op wat mogelijk is. Dat wordt weer een robbertje vechten om de beeldvorming. Wie presenteert zich als strengste, PVV of VVD?

En hoe gaat NSC, dat onder Nicolien van Vroonhoven links afslaat, tonen hoe goed die partij wel niet op de rechtsstaat past? Of gaat die partij zich ook sterk maken voor minder migranten, zoals oprichter Pieter Omtzigt nog beloofde?

Gezelschapsspel – voorspel de val van het kabinet – is alweer begonnen

Het land schiet er niets mee op. De exercitie zal vermoedelijk alleen maar leiden tot politiek gekrakeel. Het Haagse gezelschapsspel, voorspellen dat het kabinet binnenkort valt, is alweer begonnen. Spanning in Den Haag. Maar het gaat nergens over.

De grootste partij van het land moet maar eens gaan bewijzen dat het menens is met dat strengere asiel- en migratiebeleid en met serieuze, juridisch onderbouwde voorstellen komen.

Verdere verdieping: Europese Unie doet het beter dan Den Haag

Door: René van Rijckevorsel, EU-correspondent

De door Wilders gehate Europese Unie doet het intussen beter dan Den Haag. In 2024 registreerde de EU ongeveer 912.000 eerste asielaanvragen, een daling van 13 procent ten opzichte van 2023.

De daling is te danken aan Europese afspraken met landen als Tunesië en Egypte die in ruil voor financiële steun bootjes tegenhouden.

Het Europese Migratie- en Asielpact, dat in juni 2026 van kracht wordt, heeft als doel het asielbeleid binnen de EU te hervormen. Het pact voorziet in versnelde asielprocedures aan de Europese buitengrenzen, met een initiële screening binnen zeven dagen en een volledige procedure die binnen 12 weken moet worden afgerond. Asielzoekers uit landen met een lage erkenningsgraad (minder dan 20 procent) kunnen sneller worden afgewezen en teruggestuurd.
De EU-wetgeving staat toe dat EU-regels tijdelijk buiten werking worden gesteld bijvoorbeeld omdat de openbare orde in het geding is. Hierdoor zijn grenscontroles mogelijk.

Intussen sluit de Europese Unie migratiedeals die hun vruchten afwerpen. Tijdens de Syriëcrisis in 2015 waren het Mark Rutte (VVD) en Diederik Samsom (PvdA) die hielpen de Turkijedeal voor elkaar te krijgen. Over het succes ervan zijn de meningen verdeeld, maar in elk geval werd geprobeerd iets te doen aan de komst van veel migranten naar West-Europa.

Mogelijkheden voor beperking van gezinshereniging en grensbewaking

Eind januari 2025 wachtten ongeveer 42.800 nareizigers in het buitenland op toestemming om naar Nederland te reizen voor gezinshereniging met een erkende vluchteling. Daarnaast waren er ruim 24.000 familieleden die zich op basis van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) bij een alleenstaande minderjarige vreemdeling wilden voegen.
Tijdelijke beperking van gezinshereniging is alleen toegestaan als de nationale veiligheid in geding is (bijv. terrorisme, ernstige criminaliteit) of sprake is van fraude of misbruik (schijnhuwelijk, valse papieren).
Ook een acute, tijdelijke opvangcrisis kan reden zijn voor tijdelijk inperken gezingshereniging (moet uitzonderlijk zijn én individueel worden beoordeeld). In 2022 probeerde Nederland dat wegens overvolle opvanglocaties, maar de Raad van State vond dit onrechtmatig.
De Duitse regering heeft besloten om gezinshereniging voor asielzoekers met tijdelijke beschermingsstatus twee jaar op te schorten. Erkende vluchtelingen behouden hun recht op gezinshereniging.
In Nederland hebben alleen Oekraïners een tijdelijke beschermingsstatus. Als Nederland ook Syriërs een tijdelijke status had gegeven, zouden Wilders’ plannen op het gebied van gezinshereniging en terugsturen veel makkelijker te honoreren zijn.
Een idee bij een volgende vluchtelingenstroom uit een land in (burger)oorlog: maak opvang tijdelijk, en status van de vluchteling ook.
Als Nederland niet wil worden gedwarsboomd door nationale en Europese rechters, zou het uit het EVRM moeten stappen. Maar premier Dick Schoof weigerde zelfs een kritische brief te tekenen die negen Europese regeringsleiders naar de Financial Times stuurden.
In die brief werd gevraagd om een andere interpretatie van het EVRM, zodat criminele asielzoekers gemakkelijker uitgezet kunnen worden. Uit die brief: ‘De zeer ruime interpretatie die het Europees Hof geeft aan de bescherming van het privé- en gezinsleven van migranten die zware criminele feiten pleegden, maakt de beleidsruimte waarover landen beschikken om een efficiënte politiek te voeren die hun burgers beschermt, onmogelijk.’

De brief is wel ondertekend door onder anderen de Italiaanse premier Giorgia Meloni haar Deense collega Mette Frederiksen (de initiatiefnemers), de Poolse premier Donald Tusk en de Belgische premier Bart De Wever.

Grensbewaking (Schengen) mag

Bij een ernstige bedreiging van de openbare orde of nationale veiligheid. Bijvoorbeeld bij terroristische dreiging, grootschalige ongeregeldheden of ernstige veiligheidsrisico’s. Dit kan ook in reactie op onvoorziene crisissituaties, zoals een plotselinge grote migratiestroom of grensoverschrijdende criminaliteit.
Grenscontroles mogen maximaal 6 maanden worden ingesteld. Deze termijn kan worden verlengd tot 2 jaar.
Als noodmaatregel bij grote migratiestromen die een bedreiging vormen voor de openbare orde of het functioneren van het asielsysteem.