Premier Schoof vertilt zich ernstig aan stikstofdrama

De feiten: Kamer maakt korte metten met leeg stikstofpakket

Bron: GroenLinks-PvdA, PvdD

Het kabinet is dan eindelijk met zijn stikstofmaatregelen gekomen, maar ze blijken volgens nagenoeg de hele Tweede Kamer een ‘leeg pakket’. En dat terwijl twaalf ministers én de premier zelf er maandenlang aan werkten. Premier Schoof maakte er zelfs nadrukkelijk een chefsache van.

Mogelijk komen er met Prinsjesdag in september meer concrete voorstellen om Nederland van het stikstofslot te halen, maar zeker is dat allerminst. Dat bleek in een Kamerdebat donderdag 22 mei. Het kabinet verdedigde zijn veelbekritiseerde ‘startpakket’ dat een ministeriële commissie bestaande uit twaalf ministers afgelopen maanden samenstelde.

De Tweede Kamer heeft er weinig vertrouwen in dat het ‘lege startpakket’ daadwerkelijk resultaten gaat opleveren. Premier Schoof, die de commissie leidde, erkende zelfs dat hij graag een beter pakket had gezien en dat de stikstofproblematiek weerbarstiger en technisch complexer was dan hij van tevoren had gedacht. ‘Laat ik eerlijk zijn, ik heb het hele probleem onderschat,’ zei Schoof.

Miljarden aan investeringen staan op het spel

Het kabinet koerst af op het bereiken van de stikstofdoelen in 2035, maar de Kamer wijst op het oordeel van de landsadvocaat: er moet worden vastgehouden aan 2030. Meer spoed is ook nodig omdat miljarden aan investeringen in de industrie en de woningbouw in gevaar komen, want er mag nu vrijwel niet worden gebouwd.

In 2019 oordeelde de Raad van State dat het met de stikstofuitstoot zo niet langer kon, maar sindsdien is er nog niets veranderd. ‘Ik doe dit al zes jaar en heb het idee dat ik nog steeds in hetzelfde debat zit,’ zei GroenLinks-PvdA-Kamerlid Laura Bromet.

Politiek draait al decennia rondjes

Met een krantenpagina uit 1986 illustreerde Partij voor de Dieren-Kamerlid Ines Kostić hoezeer de politiek de afgelopen decennia rondjes draaide. ‘Minder vee, minder mest,’ citeerde ze.

Maar politiek kwam het kabinet niet in de problemen doordat de coalitie het pakket steunt. Deze zomer moeten de voorstellen worden uitgewerkt en dan zal ook blijken of het kabinet genoeg geld vindt om ze uit te voeren.

Wie zegt wat over aanpak stikstofcrisis?

‘Dit kabinet gaat niets oplossen. We moeten hopen dat er snel een kabinet komt dat het monster in de bek kijkt,’ zei GroenLinks-PvdA-Kamerlid Laura Bromet, die een motie van afkeuring indiende tegen BBB-minister Femke Wiersma (Landbouw, Voedselzekerheid, Visserij en Natuur).
‘Het leek op een doorbraak toen het kabinet met een brede commissie plannen ging maken die Nederland van het slot zouden halen. We willen weer hijskranen zien boven woningbouwlocaties. Maar de Startnotitie roept het beeld alsof we nu nog gaan beginnen,’ zei VVD-Kamerlid Thom van Campen.
D66-Kamerlid Anne-Marijke Podt vond het ‘tijd te stoppen met losse flodders die niets oplossen, die de belastingbetaler miljarden kosten en die de natuur niet helpen’. En: ‘Het is knap hoe het kabinet door zijn amateurisme het land heeft verenigd op een gepolariseerd onderwerp.’
‘We hebben geen tijd om pas in augustus echte keuzes te maken,’ zei CDA-Kamerlid Eline Vedder. ‘MOB en Greenpeace staan klaar met rechtszaken. De industrie denkt na over het juridisch afdwingen van beleid. Er ligt voor miljarden aan projecten stil in de haven van Rotterdam.’
‘De kern van het probleem is helder: veertig jaar lang geen sturing op het landbouwbeleid,’ vond NSC-Kamerlid Harm Holman. ‘We hebben een visie nodig, en die ontbreekt.’
‘Als de premier niet snel gaat sturen op wat nodig is om nog dit jaar van het slot te komen en niet voor de zomer wetswijzigingen naar de Raad van State stuurt, voorzie ik dat dit kabinet de geschiedenisboeken in gaat als het meest amateuristische en minst daadkrachtige kabinet ooit, en dat gun ik deze premier niet,’ zei ChristenUnie-Kamerlid Pieter Grinwis.
Ines Kostić (Partij voor de Dieren) vindt dat er ‘Russische roulette wordt gespeeld met de toekomst van boeren, en eigenlijk van ons allemaal’.
‘Waar blijft de duidelijkheid op gebiedsniveau? Waar blijven de financiële instrumenten die provincies echt ruimte geven om die gebiedsaanpak invulling te geven?’ vroeg SGP-Kamerlid André Flach.

Kabinet en BBB vol goede moed over startpakket

‘De stikstofmaterie is weerbarstiger en veel ingewikkelder dan ik dacht. Ik ben niet trots en had liever een ander resultaat gehad,’ zei premier Dick Schoof, die zelf de ministeriële stikstofcommissie voorzat. Maar hij houdt moed dat het toch nog goedkomt.
BBB-leider Caroline van der Plas doet dat als een van de weinigen in de Tweede Kamer ook. ‘Wij zeggen weleens: een baby kan na negen maanden geboren worden, maar kan nog niet lopen. Dat heeft tijd nodig,’ zei Van der Plas over de trage voortgang in Den Haag.
‘We zijn ervan overtuigd dat het dit kabinet gaat lukken om Nederland van het stikstofslot te halen,’ zei PVV-Kamerlid Jeannette Nijhof.
‘Ik grijp alle constructieve oplossingen aan, ook van de oppositie,’ zei minister Femke Wiersma. ‘Het hele pakket voor de zomer naar de Kamer sturen gaat niet lukken,’ waarschuwde ze alvast.

EW's visie: inzet premier in stikstofcrisis geen garantie voor succes

Door: Carla Joosten, redacteur Politiek

Het was Dick Schoofs eerste ministeriële commissie die hij in zijn debuutjaar als minister-president voorzat. Maar een succes leverde dat niet op, beseft de partijloze premier zelf ook.

Hij gaf in de Kamer grif toe dat hij de ingewikkelde stikstofproblematiek te makkelijk had ingeschat. De commissie biedt uiteindelijk een pakket zonder concrete maatregelen.

Met de instelling van een commissie met twaalf bij de materie betrokken ministers, wist Schoof wel minister Femke Wiersma enigszins uit de wind te houden. Maar uiteindelijk is zij toch degene die de sleutel heeft voor de oplossing van de stikstofproblemen.

De landbouwsector draagt nu eenmaal het meeste bij aan de stikstofuitstoot. Helder zijn Wiersma’s optredens in de Kamer niet. Er valt geen duidelijke lijn te ontdekken in haar beleid.

BBB zit eigen minister in de weg

Haar eigen partij BBB zit als beschermer van de boeren Wiersma in de weg. Het is onmogelijk om de crisis aan te pakken zonder iets te doen aan de omvang van de veestapel. Door alleen af te remmen en net te doen alsof innovaties het probleem uit de wereld kunnen helpen, draait BBB de samenleving, maar ook de boeren een rad voor ogen.

Dat is tragisch, want BBB is dankzij die boeren op het regeringspluche gekomen. De sector, maar vooral de individuele boer verdient het om eindelijk te horen welke regelingen er komen voor wie wil blijven boeren en voor wie wil afbouwen. Nog tragischer is het dat de veestapel door het gedraal in Den Haag vanzelf kleiner wordt, doordat boeren het niet meer zien zitten.