Gaat de EU het Verenigd Koninkrijk, dat misschien wel meer dan welk Europees land pal staat voor de westerse waarden, echt pijn doen? Het zou de omgekeerde wereld zijn, schrijft Jelte Wiersma.
Het EU-lidmaatschap moet lonen en landen die eruit gaan moeten daarom worden gestraft. Dat is de breed gedeelde opvatting in Brussel nu het Verenigd Koninkrijk woensdag formeel aankondigde de EU te verlaten.
Schandalig
Het Verenigd Koninkrijk behoort tot het kleine groepje EU-landen dat EU-regels nauwgezet doorvoert en politiek en juridisch navolgt. Diplomaten, lobbyisten en EU-ambtenaren erkennen allemaal dat de Britten als geen ander fair play speelden. Ook als ze het niet eens waren met een nieuwe EU-regel legden ze zich erbij neer als ze werden overstemd en implementeerden de regel als eerste en ruimhartig.
De meeste EU-landen trekken zich niets aan van EU-regels die hen niet goed uitkomen. Afgelopen week zeiden de Oostenrijkers doodleuk dat ze zich niet houden aan de afspraak om volgens een EU-verdeelsleutel immigranten op te nemen. Zoiets doen de Britten niet.
De Britse en ook Nederlandse volgzaamheid is te verklaren uit een diepgeworteld respect voor wetten. Dat komt doordat beide landen democratieën zijn waarin wetten al relatief lang worden gemaakt door en voor de burgers. Is een wet eenmaal aangenomen dan volg je die, ook als je het er niet mee eens bent.
Zo niet in andere landen
In de meeste Europese landen werden de wetten altijd gemaakt door een dictator, een overheerser van buiten of een machtscentrum ver weg en proberen burgers wetten juist te omzeilen. De staat is er in die landen niet door en voor de burgers maar de vijand. Ook de politici van deze landen handelen in die geest. EU-regels die hen niet goed uitkomen of waar ze tegen zijn, negeren ze.
De Britse premier Theresa May schreef in haar afscheidsbrief dat de Britse medewerking aan de terreurbestrijding door Brexit mogelijk in het geding komt. Haar minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson bestrijdt dat >
Zo is de impact van EU-regels in deze landen minder dan in brave landen zoals het Verenigd Koninkrijk en Nederland. Landen die het in de EU willen volhouden en nationaal veel speelruimte wensen kunnen aldus beter tot de rekkelijken dan de preciezen behoren. Want hoe nauwgezetter een hoofdstad de EU-regels implementeert, hoe groter de kans dat de burgers er vroeg of laat uit willen. Zie het Verenigd Koninkrijk. Dat is ook een les voor Nederland. De regering kan best wat meer ruimte pakken, want het negeren van EU-regels blijft meestal ongestraft.
Subsidiestroom naar Hongarije
Hongarije en andere landen weigeren asielaanvragen aan de grens, tegen EU-regels in. Desondanks gaat de EU-subsidiestroom naar Hongarije, van onder meer Brits geld, gewoon door. Gaan de EU-landen die de regels telkens negeren de Britten die de regels braaf volgden, straffen? Met handelsbarrières als de Britten niet doen wat de EU voorschrijft, zoals in Brussel is aangekondigd? Dat is de omgekeerde wereld.
Daarnaast is afrekenen met de Britten ondankbaar en dom. Het Verenigd Koninkrijk heeft nooit afgerekend met nazi-Duitsland dat zichzelf en Europa naar een ongekend diepe duisternis leidde. Integendeel. De Britten reikten met de Verenigde Staten Duitsland de hand en trok het terug in het licht. De beste Britse auto-ingenieur werd naar de Volkswagenfabrieken gestuurd om de productie weer op te starten. Dat is grootsheid.
Gaat de inmiddels door Duitsland geleide Europese Unie dit Verenigd Koninkrijk, dat misschien wel meer dan welk Europees land pal staat voor vrijheid, democratie en rechtstaat, pijn doen? Terwijl EU-lid Hongarije ongestraft aan persbreidel doet?
Dat betekent dat er een straf staat op het volgen van regels en het hooghouden van westerse waarden. En dat noemt zich een waardengemeenschap.