Een agent die vorig jaar juli bij een boerenprotest in Heerenveen schoot op een trekker met een 16-jarige bestuurder, wordt vervolgd wegens poging tot doodslag. De zaak zal dienen bij de Blauwe Kamer in Utrecht, een aparte rechtbank voor politiemensen. Wat is het voordeel van zo’n gespecialiseerde rechtbank, vraagt Gerlof Leistra zich af.
De situatie in Heerenveen werd op 5 juli 2022 dreigend toen bestuurders van meerdere trekkers tijdens hun protest tegen het stikstofbeleid weigerden te vertrekken op bevel van de politie. Een paar agenten trokken zelfs hun dienstpistool. Toen een van hen dacht dat een trekker op hem in wilde rijden, schoot hij op de cabine. De kogel kwam in de deurstijl terecht, maar had voor hetzelfde geld de 16-jarige bestuurder kunnen raken.
Familie deed aangifte tegen agent
Aanvankelijk werd de 16-jarige jongen aangehouden op verdenking van poging tot doodslag. Maar onderzoek wees uit dat hij niet op de politie had ingereden. Daarop deed zijn familie aangifte tegen de agent.
Op basis van de Politiewet mogen agenten indien nodig geweld gebruiken tijdens het uitoefenen van hun functie. In het geval van schieten heeft er standaard onderzoek plaats door de Rijksrecherche. Als het toegepaste geweld niet aan de regels voldeed, volgt er in lichte gevallen een interne sanctie. Bij zwaardere zaken oordeelt de rechter.
Blauwe Kamer lijkt op Militaire Kamer
Vroeger werden dergelijke geweldszaken afgedaan door de gewone rechtbanken, maar sinds 1 juli 2022 beschikt de rechtbank Midden-Nederland over een Blauwe Kamer. Die bestaat uit drie gespecialiseerde rechters die bijvoorbeeld eerder bij de politie hebben gewerkt of in het verleden vergelijkbare zaken hebben gedaan. De Blauwe Kamer lijkt op de Militaire Kamer van de rechtbank Arnhem. Die bestaat sinds 1991 en kwam in de plaats van de Krijgsraad.
Voordeel van een gespecialiseerde rechtbank is dat de betrokken rechters kennis van zaken hebben en zich beter kunnen verplaatsen in de afwegingen van de verdachten. De zittingen zijn openbaar.
Volgens critici wordt met twee maten gemeten
Critici maken bezwaar tegen de uitzonderingspositie voor politiemensen en militairen. In hun ogen wordt met twee maten gemeten en vallen de straffen structureel lager uit dan voor burgers. Maar het grote verschil is dat agenten en soldaten in functie wettelijk het geweldsmonopolie hebben. Als het niet anders kan, mogen zij geweld gebruiken. In geval van twijfel of bij een aangifte, is het woord aan de ‘blauwe’ of ‘groene’ rechter.