Zihni Özdil: Hoe complotdenken levens van Nederlanders verwoest

Volgens columnist Zihni Özdil is complotdenken niet meer iets om weg te lachen. Het heeft mensen geïsoleerd, de armoede in geduwd en gezinnen uit elkaar gerukt. Hoog tijd om er paal en perk aan te stellen, schrijft hij.

In de Tweede Kamer wordt nu alweer duidelijk hoe ‘normaal’ de meest bizarre  samenzweringstheorieën zijn geworden.

In zijn baanbrekende boek uit 1978, Fascists: A Social Psychological View of the National Front, beschrijft de Britse sociaal psycholoog Michael Billig de relatie tussen samenzweringstheorieën en radicale politieke overtuigingen. Deze theorieën hebben volgens hem zowel een eigen interne redenering als een basis – hoe klein en minimaal ook – die ergens ver weg is gebaseerd op feitelijke gebeurtenissen.

Daar voeg ik graag aan toe dat complotdenkers, dus ook complotdenkers die zich bevinden in de Nederlandse politiek, over het algemeen uitzonderlijk eerlijk zijn over hun standpunten. Hoe absurd die ook voor buitenstaanders mogen klinken, de samenzweringstheorie die ze aanhangen is voor hen de ultieme waarheid. Feiten die onweerlegbaar aantonen dat hun theorie niet klopt, zijn voor complotdenkers juist het bewijs voor hun samenzweringstheorie.

Complotdenken werkt verwoestend

Al met al is het nagenoeg onmogelijk om complotdenkers – door minder empathische columnisten dan de uwe ook wel ‘wappies’ genoemd – te overtuigen van de valsheid van hun denken.

Hoe buitengewoon verwoestend de schade die complotdenkers kunnen aanrichten is, wordt nu, dankzij het Nederlands parlement, klip en klaar .

Daar was hij dan, de ‘wappie’, in de Tweede Kamer. Hij had nota bene een eed afgelegd om de waarheid te vertellen. Het fascinerende is dat hij zelf bleef geloven dat hij de waarheid vertelt en anderen er niks van snappen.