Hoe onderscheidt zingende Caroline zich van Omtzigt en CDA?

Een zingende Caroline van der Plas zorgde voor een primeur bij de EW HJ Schoo-lezing. Eric Vrijsen noteert enkele opmerkelijke passages uit haar betoog en stelt de vraag hoe Van der Plas zich onderscheidt van het CDA en van Pieter Omtzigt en zijn Nieuw Sociaal Contract (NSC).

In een dorpse samenleving zeggen mensen elkaar niet altijd ongezouten de waarheid, want je weet nooit hoe je elkaar nog eens nodig kunt hebben. Caroline van der Plas schetste maandag in haar HJ Schoo-lezing een visie op Nederland als ‘Noaberstaat’, waar mensen naar elkaar omzien en waar de polarisatie als vanzelf wordt gedempt. Vrijheid van meningsuiting, tot je dienst. ‘Maar je hoeft ook niet alles te zeggen,’ betoogde de leider van BBB.

Ze had daarom een paar verbale oorvijgen aan publieke persoonlijkheden als Sander Schimmelpenninck te elfder ure uit haar speech gehaald. Te confronterend. Maar ze hield staande: ‘Onderbuikgevoelens zijn ook gevoelens.’

Die uitspraak zal haar door linkse tegenstanders nog vaak voor de voeten worden geworpen. ‘Nederland als Volkshuis’ was de titel van de doorwrochte en minzame speech. Let op de geschreven versie: Volk met een hoofdletter. Voor wie daar gevoelig voor is, riekt dat naar rechts extremisme, zeker in die combi met onderbuikgevoelens en relativering van de vrijheid van meningsuiting. Maar je kunt net zo goed zeggen dat Van der Plas verwees naar ‘We the people’ uit de preambule van de Amerikaanse grondwet of ‘Wir sind das Volk’ van de Oost-Duitsers die in 1989 de Muur van het communisme omverliepen.

Waarschuwende woorden over de kwetsbaarheid van de democratie

Gelukkig sprak Van der Plas waarschuwende woorden. Ook in een burgerlijk land als Nederland anno 2023 kunnen staatsrechtelijke verhoudingen bezwijken. De democratie is kwetsbaar, betoogde zij. Minder omfloerst uitgedrukt: ‘De democratie kan kapot.’

Bedreigend is vooral het gevoel van suprematie van de academici tegenover de ‘praktisch geschoolden’. Van der Plas wil dat mbo’ers positief worden gediscrimineerd in de vervulling van vacatures bij overheidsdiensten.

Ook vindt ze het onverteerbaar dat je weinig kans maakt op een Haagse carrière als je in Bellingwolde woont, want dat ben je met het openbaar vervoer negen uur per dag onderweg. Dit was niet de sterkste passage in het betoog, want je kunt ook zeggen: wie ambitieus is, moet ook durven verhuizen en niet zeuren over reistijden in het ov.