Roelof Bouwman: Een Kamer met 150 fracties, wat is daar eigenlijk op tegen?

Terwijl de grote partijen zorgen voor maandenlange formaties en kabinetten die al na anderhalf jaar vallen, gloriëren de kleintjes en de eenmansfracties – zie Renske Leijten, Caroline van der Plas, Pieter Omtzigt en Kees van der Staaij. Een kiesdrempel is dus het laatste wat we moeten willen, schrijft Roelof Bouwman.

Al 175 jaar – sinds de grondwetsherziening van 1848 – staat Nederland te boek als een parlementaire democratie. Ook zijn we een land waar al meer dan honderd jaar – sinds de Tweede Kamerverkiezingen van 1922 – algemeen kiesrecht bestaat voor zowel mannen als vrouwen.

Met zo’n lange staat van dienst zou je verwachten dat discussies over ons parlementaire bestel een zeker niveau hebben gekregen. Helaas is dat lang niet altijd het geval.

Zo gaat – zeker in verkiezingstijd – geen dag voorbij of je hoort iemand zeggen dat de PVV ‘niet een democratische partij’ is. Veronderstelde reden: in organisatorische zin is de PVV een vereniging met besloten karakter, met Geert Wilders als enige lid.

Maar uiteraard is niet het toelatingsbeleid voor leden bepalend voor het democratische gehalte van een politieke organisatie. Het gaat om de doelen die ze nastreeft. Precies om die reden werden bijvoorbeeld de nationaal-socialistische NSB en de communistische CPN door de buitenwacht gezien als ondemocratische partijen – hoewel leden er van harte welkom waren en iedereen zich een slag in de rondte vergaderde.

Bovendien: wie politieke partijen met kaartenbakken vol aanhangers beschouwt als het summum van democratische gezindheid, vergeet dat aan Tweede Kamerverkiezingen aanvankelijk alleen individuele kandidaten meededen, met een eigen politiek program. Wie als afgevaardigde werd gekozen – Nederland kende tot 1918 een districtenstelsel – had een persoonlijk mandaat.