Zihni Özdil: Waarom Omtzigt gelijk heeft over lijsttrekkersdebatten

Stellingen die in luttele seconden worden afgewerkt, luchtige filmpjes en quizjes tussendoor: columnist Zihni Özdil zag de lijsttrekkersdebatten op tv de laatste paar decennia almaar infantieler en lichter worden. Kunnen die debatten ook anders?

Kent u dat verhaal van de kikker die langzaam in water wordt gekookt? Dat verwijst naar een geleidelijke verandering zonder dat het subject, in dit geval de kikker, die direct opmerkt – totdat het te laat is.

Dit moet ongeveer zijn hoe het Nederlandse volk de afgelopen twintig jaar de gaandeweg steeds lichtere lijsttrekkersdebatten op tv onderging.

Vroeger waren debatten langer en gingen ze dieper

Als jonge student zat ik in 2002 in de aula van de Erasmus Universiteit in Rotterdam, toen daar het historische moment zich voltrok dat Pim Fortuyn uit het tv-debat vertrok na een snedige opmerking van toenmalig GroenLinks-leider Paul Rosenmöller.

Als politieke junkie die ik ben, heb ik door de jaren heen alle beschikbare Nederlandse lijsttrekkersdebatten bekeken. Volledige afleveringen kon ik eigenlijk alleen vinden vanaf de jaren tachtig.

In de jaren tachtig was het niet ongebruikelijk dat twee lijsttrekkers met elkaar in debat gingen op tv. Zie bijvoorbeeld dit Brandpunt-debat tussen Joop den Uyl en Dries van Agt uit 1981.

Die debatten duurden lang en gingen de diepte in. Van echte oneliners kun je niet spreken, maar de lijsttrekkers wisten heldere taal te spreken. Waardoor die debatten behalve zeer inhoudelijk ook nog eens zeer toegankelijk waren. Het volk keek geïnteresseerd mee en stak er wat van op.

Lijsttrekkersdebatten worden alsmaar saaier

Vanaf eind jaren tachtig was er een kentering. De lijsttrekkersdebatten op de Nederlandse tv werden almaar saaier.