Caroline, trek je niks aan van de CPB-sharia

Caroline van der Plas werd belachelijk gemaakt door veel media en politici omdat ze haar programma niet tot in detail heeft laten doorrekenen. Deze ‘CPB-sharia’ is dodelijk voor de Nederlandse democratie, schrijft Zihni Özdil.

Het moet ergens in 1994 zijn geweest. In een tv-programma wordt Wim Kok kritisch bevraagd door de interviewer. De premier had radicaal bezuinigen op de sociale verzorgingsstaat als optie op papier laten zetten.

Op zijn typische, vaderlijke toon suste Kok de geschrokken interviewer. Hij had zijn ambtenaren simpelweg gevraagd een lijst te maken van álle mogelijke financiële knoppen waarmee hij kon draaien. En hoeveel elke knop precies zou opleveren of kosten. Het was gewoon een technische en volledige lijst in het belang van ‘zorgvuldigheid’ en het overzicht, verzekerde Kok. En het wilde absoluut niet zeggen dat ook op alle posten zou worden bezuinigd.

De interviewer vraagt Kok nog of hij kon verzekeren dat hij niet zou bezuinigen op de kwetsbaren in de samenleving. Moeiteloos wimpelt Kok die vraag af. Met fatsoenlijk ogende maar nietszeggende terminologie over ‘zorgvuldig afwegen’ en ‘uiterste best doen om de zwakkeren zoveel mogelijk te ontzien’.

Kille cijfertjes werden de enige waarheid

Wat Wim Kok met dat ‘neutrale’ document eigenlijk deed, was de Tweede Kamer buitenspel zetten. Leuk en aardig politiek en zo, maar de kille cijfertjes van de begrotingssytematiek zijn de enige waarheid, was voortaan de teneur.

Niet toevallig was dat ook de periode waarin de Zalm-norm werd ingevoerd. Door die norm mocht bij een meevaller op de begroting niet langer worden geïnvesteerd in de samenleving. Geen cent meer naar zaken zoals zorg, onderwijs, uitkeringen of innovatiebeleid. Nee, geld dat overbleef, moest voortaan altijd naar het aflossen van de staatsschuld.